Kişisel Sağlık Verilerine Erişim Hakkında Yeni Bir Sayfa Açıldı!

2. Geçmiş Sağlık Verilerinin Dökümünü Sunmaya veya Göstermeye Zorlama Rejimi Değiştirildi

Kişilerin ancak sağlık hizmeti sunumunun gerektirdiği durumlarda geçmiş sağlık verilerini sunmaya veya göstermeye zorlanabileceği düzenlenmekteyken; artık sadece Kanun’un özel nitelikli verilerin işlenmesi şartları içinde kalan durumlarda1 (“Sağlık Verisi İşleme Şartları”) kişiler buna zorlanabilecek. Dolayısıyla Kanun’da yer alan işleme şartlarının mevcut olmadığı durumlarda, kişiler geçmiş sağlık verilerinin dökümünü sunmaya veya göstermeye zorlanamayacak.

Değişikliklerin anlaşılabilmesi için Kanun’un 6. Maddesindeki özel nitelikli verilerin işlenmesi için gerekli olan şartların bilinmesi önemli. Kişilerin sağlığı, cinsel hayatıyla ilgili ve biyometrik ile genetik verilerine erişilebilmesi için:

• İlgili kişinin açık rızası,

• Kanunlarda bu erişimin açıkça öngörülmesi,

• Rızasını açıklayamayan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişilerin kendisinin veya bir başkasının hayatının veya beden bütünlüğünün korunması için erişimin zorunlu olması,

• Alenileştirilen kişisel verilere alenileştirme iradesine uygun olarak erişilmesi,

• Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için erişimin zorunlu olması,

• Sır yükümlülüğü altındaki kişi veya yetkili kurum ve kuruluşlarca kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetinin yürütülmesiyle sağlık hizmetinin planlanması, yönetimi ve finansmanı amacıyla erişimin gerekli olması,

• Sosyal hizmetler, iş sağlığı ve güvenliği ve sosyal yardım alanlarındaki hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmesi için erişimin zorunlu olması, durumlarından biri söz konusu olmalıdır.

3. e-Nabız Üzerindeki Gizlilik Tercihlerinin Sonuçları ve Sağlık Verilerine Erişim Süreleri Güncellendi

Bilindiği üzere değişiklik öncesinde e-Nabız hesabı bulunan ve bulunmayan kişilere yönelik farklı hükümler mevcuttu. (i) Hesabı bulunan kişilerin sağlık verilerine, belirlenen gizlilik tercihleri kapsamında erişilebilmekteydi ve bu tercihler ile geçmiş sağlık verilerinin görüntülenememesi nedenleriyle sağlık hizmeti sunulmasındaki aksaklık ve zararlardan kaynaklı sorumluluktan Sağlık Bakanlığı muaf tutulmaktaydı. (ii) Hesabı bulunmayanların sağlık verilerine erişim ise ancak Sağlık Verisi İşleme Şartlarına ve Yönetmelikte belirtilen erişim sürelerine uyumla mümkün olmaktaydı.

Artık, ayrım olmaksızın gizlilik ayarlarından onay verilmesi ve Sağlık Verisi İşleme Şartlarına Sınırlar’a uyulması şartı beraber aranmakta. Ancak, (i) yatış gerçekleştirilmesi ve (ii) acil serviste giriş yapılması durumlarında Sağlık Verisi İşleme Şartlarına Sınırlar’a uyulması şartıyla gizlilik ayarlarındaki tercihlere bakılmaksızın verilere erişim sağlanabilecek. Bahsedilen istisnai hal dışında belirtilen şartlara uyulması halinde:

• Kayıtlı olunan aile hekimi: süre sınırı bulunmadan,

• Sağlık hizmeti için başvurulan hekim ve başvurulan sağlık hizmeti sunucusundaki görevli hekimler: sağlık hizmeti alınan günlerde ve -konsültasyon ve kontrol muayeneleri dahil olmak üzere- sağlık hizmetiyle doğrudan bağlantılı işlemlerin tamamlanmasına kadar,

• Yatış yapılan sağlık hizmet sunucusunda görev yapan hekimler: hasta taburcu olana kadar,

• Acil servis üzerinden giriş yapılan sağlık hizmeti tesisinde görevli tüm hekimler: ilgili sağlık hizmeti ile sınırlı olmak üzere, hasta taburcu olana kadar sağlık verilerine erişebilecek.

4. Tutukluluk ve Hükümlülük Gibi Güvenlik Tercihlerine Erişilemeyen Haller Düzenlendi

Tutukluluk ve hükümlülük gibi hallerde, kişilerin gönderilen kodlara erişimi mümkün olmadığından ve güvenlik tercihleri nedeniyle kişinin geçmiş sağlık verilerine erişilemediğinden bu durumlar sonlanana dek, bu kişilerin güvenlik tercihlerine bakılmaksızın Sağlık Verisi İşleme Şartlarına uyularak aile hekiminin ve muayene olunan hekimlerin sağlık verilerine erişebileceği düzenlenmiştir. Bu haller ortadan kalkınca güvenlik ayarları tercihi yeniden yapılabilecektir.

5. Çocukların Sağlık Verilerine Erişim Hükümlerini Boşanma Davası Süreçlerine Yönelik Olarak Düzenlendi

Boşanma davası süreçlerinde ve sonrasında çocuğun sağlık verilerine erişim konusu detaylandırıldı. Yeni düzenlemeye göre:

• Boşanma davası sürecinde: tedbiren velayet sahibi olan ebeveyn,

• Boşanma sonrasında: velayet sahibi ebeveyn,

• Velayeti olmayan ebeveyn ise: Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’nün (“Genel Müdürlük”) onayı halinde, velayet sahibi ebeveyn ve çocuğun adres ve iletişim bilgileri gibi verilerin gizlenmesi ve yalnızca çocuğun sağlığına ilişkin verilerle sınırlı olarak, çocuğun sağlık verilerine erişebilir.

6. Vefat Eden Kişilerin Sağlık Verilerinin Asgari Saklanma Süresi Yükseltildi ve Engelli Kişilere Bakım Veren Kişilerin Sağlık Verilerine Erişim Sağlayabilmesi Düzenlendi

Vefat eden kişilerin sağlık verilerinin zorunlu asgari saklanma süresi 20 yıldan 30 yıla çıkarıldı.

Ayrıca, engelli raporu bulunan kişilerin sağlık verilerine bu kişilere bakım veren kişiler tarafından da erişim sağlanabileceği düzenleme altına alındı. Bakım veren kişilerin kapsamına ise çocukların veli veya vasileri ile hastaların bakım ve gözetiminden sorumlu olarak yetkilendirilen gerçek ya da tüzel kişiler alınmakta.

7. Getirilen Diğer Yenilikler

Önceden Sağlık Bakanlığı, sağlık verilerini yalnızca sağlık hizmetlerini planlama, yönetme, denetleme ve düzenleme gibi nedenler için kullanabilmekteydi. Artık, verilerin kullanımı Sağlık Verisi İşleme Şartlarına uyularak, Genel Müdürlükçe yetkilendirilecek kullanıcılara bırakıldı. Böylece, sağlık verilerinin işlenmesi Kanuna daha uyumlu hale getirildi.

Sehven oluşturulan sağlık verilerinin düzeltilmesi başvuruları artık Genel Müdürlük tarafından yayımlayacak kurallar doğrultusunda il sağlık müdürlüğünce araştırılacak. Ayrıca; Yönetmelik hükümlerini yerine getirmeyen kamu görevlilerinin “var olan yetkilerinin iptal edilmesi” yaptırımı, “disiplin amiri tarafından gerekli işlemlerin tesis edilmesi”ne dönüştürüldü.

8. Sonuç

Kişisel verileri ilgilendiren farklı mevzuatlardaki düzenlemelerin Kanun ile uyumlu hale getirilmesi sürecinin hızlanarak devam ettiğini görmekteyiz. Bu yönetmelik kapsamında getirilen belirsiz detayların netleştirilmesine ve Kanun’a daha uyumlu hale getirilmesine yönelik değişiklikleri farklı düzenlemeler açısından da görmeye devam edeceğiz gibi duruyor.