LinkedIn’in Kullanıcı Verilerini Aktif İzin Almaksızın Yapay Zekâ Eğitiminde Kullanması: Veri Gizliliği ve Hukuki Açıdan Bir Değerlendirme
PEAKUP, Legal & Compliance Advisor
1. Giriş
Teknolojik gelişmelerin hızla arttığı günümüzde, yapay zekâ (AI) sistemlerinin eğitimi ve geliştirilmesi için büyük veri setlerine olan ihtiyaç giderek artmaktadır. Veri odaklı bu süreçte, özellikle kullanıcı verilerinin işlenmesi ve bu verilerin yapay zekâ modellerinin eğitimi için kullanılması, veri gizliliği ve koruma konularında önemli tartışmaların odağı haline gelmiştir. Bu bağlamda, LinkedIn’in kullanıcılarının verilerini, aktif bir rıza alma süreci olmaksızın yapay zekâ eğitiminde kullanmaya başlaması, veri koruma düzenlemeleri ve kullanıcı gizliliği açısından büyük bir endişe yaratmıştır.
2. LinkedIn’in Veri Kullanımına Yönelik Politika Değişikliği
LinkedIn, 2024 yılı itibariyle kullanıcıların içerikleri, paylaşımları ve hesaplarına bağlı kişisel verilerini, yapay zekâ modellerini eğitmek amacıyla işlemeye başlamıştır. Bu süreç, kullanıcıların bu veri işlemi hakkında aktif bir şekilde bilgilendirilmeden gerçekleşmiştir. LinkedIn’in varsayılan olarak kullanıcı verilerini işleme yetkisine sahip olduğu bu modelde, kullanıcılar yalnızca kendi istekleri doğrultusunda hesap ayarlarına gidip veri işlenmesini durdurabilmektedirler. Bu uygulama, opt-out modelinin tipik bir örneğini oluşturmaktadır; yani veri işleme süreci, bireylerin iznine tabi olmaksızın başlatılmakta ve kullanıcıların bu duruma itiraz etme seçeneği sunulmaktadır. Ancak, veri koruma düzenlemeleri açısından bu yaklaşımın ne derece yasal ve etik olduğu tartışmaya açıktır.
3. Opt-In ve Opt-Out Yöntemleri Bağlamında LinkedIn’in Yaklaşımı
Opt-in ve opt-out kavramları, kişisel verilerin işlenmesi konusunda farklı yaklaşımları ifade eder. Opt-in modelinde, veri işleme yalnızca kullanıcının açık, bilinçli ve aktif bir şekilde onay vermesi ile mümkündür. Bu yaklaşım, Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) gibi sıkı veri koruma yasalarının geçerli olduğu bölgelerde tercih edilmektedir. Opt-out modeli ise kullanıcıların izni olmadan veri işlenmesine başlanmasını, ancak kullanıcıların bu duruma sonradan itiraz edebileceği bir mekanizmayı ifade eder.
LinkedIn’in yapay zekâ eğitimi için benimsemiş olduğu opt-out modeli, kullanıcıların verilerinin gizliliğine dair farkındalıklarının düşük olabileceği bir yapı oluşturmaktadır. Çoğu kullanıcı, bu veri işlemlerine otomatik olarak dahil olduklarını fark etmeden platformu kullanmaya devam edebilir ve bu durum, veri koruma otoriteleri nezdinde büyük bir eleştiri konusu haline gelmiştir.
4. ICO’nun Tepkisi ve Hukuki İnceleme
Birleşik Krallık Veri Koruma Otoritesi Information Commissioner's Office (ICO), LinkedIn’in bu veri işleme sürecine yönelik tepkisini hızlı bir şekilde ortaya koymuştur. ICO, LinkedIn’in Birleşik Krallık’taki kullanıcılarına yönelik veri kullanım politikasında gerekli şeffaflığı sağlamadığını ve kullanıcı rızası konusunda ihlallerin söz konusu olabileceğini belirtmiştir. ICO'nun bu müdahalesi, GDPR’ın sıkı veri koruma gereksinimlerine dayanmaktadır. Özellikle GDPR’ın 6. maddesi uyarınca, kişisel verilerin işlenmesi için açık ve aktif rıza gereklidir ve bu rızanın bilgilendirilmiş bir onaya dayandırılması zorunludur. LinkedIn’in uygulaması, kullanıcı rızasının eksikliği nedeniyle GDPR ile uyumsuz olarak değerlendirilebilir.
ICO, LinkedIn’in yapay zekâ model eğitimi için kullanıcı verilerini işlemeye devam etmeden önce daha fazla diyalog ve değerlendirme yapılması gerektiğini belirterek bu sürecin askıya alınması kararını memnuniyetle karşılamıştır. Bu gelişme, özellikle yapay zekâ eğitimi ve veri gizliliği arasındaki hassas dengenin korunması gerektiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.
5. Veri Koruma ve Kullanıcı Hakları Bağlamında Değerlendirme
Yapay zekâ sistemlerinin eğitimi için büyük veri setlerine duyulan ihtiyaç, kullanıcı verilerinin işlenmesini kaçınılmaz hale getirmiştir. Ancak bu süreç, veri sahiplerinin haklarını ihlal etmeyecek şekilde yürütülmelidir. Kullanıcılar, verilerinin hangi amaçlarla ve nasıl kullanılacağı konusunda bilgilendirilme hakkına sahiptir. Bu bağlamda, opt-in yaklaşımı, veri sahiplerinin haklarını daha etkin bir şekilde koruma altına alan bir yöntem olarak değerlendirilebilir. Kullanıcıların, verilerinin yapay zekâ eğitimi gibi belirli amaçlarla işlenmesine dair bilinçli bir şekilde onay vermesi, hem yasal uyumluluğu sağlamakta hem de etik sorunları minimize etmektedir.
LinkedIn’in veri kullanımı konusundaki yaklaşımı, şirketlerin yapay zekâ teknolojilerinden yararlanırken veri sahiplerinin haklarını göz ardı etmemeleri gerektiğini göstermektedir. Kullanıcı rızasına dayanmayan veri işlemlerinin, özellikle Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık gibi sıkı veri koruma düzenlemelerine sahip bölgelerde ciddi hukuki sorunlar doğurabileceği aşikardır.
6. Sonuç
LinkedIn’in kullanıcı verilerini izinsiz bir şekilde yapay zekâ eğitimi için kullanmaya başlaması, veri gizliliği ve kullanıcı hakları açısından ciddi endişeler yaratmıştır. ICO’nun müdahalesi ve LinkedIn’in süreci askıya alma kararı, büyük teknoloji şirketlerinin veri işlemlerine dair şeffaflık sağlamaları ve kullanıcı rızası konusunda daha dikkatli davranmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Bu gelişme, veri koruma düzenlemelerinin sıkı bir şekilde uygulanmasının, yapay zekâ teknolojilerinin etik bir zeminde geliştirilmesi için kritik bir rol oynadığını göstermektedir.
Sonuç olarak, teknoloji şirketlerinin yapay zekâ geliştirme süreçlerinde, kullanıcı verilerinin korunmasına yönelik daha şeffaf ve rıza odaklı yaklaşımlar benimsemeleri kaçınılmazdır. Bu, hem yasal uyumluluk açısından hem de kullanıcıların güvenini koruma anlamında önemli bir gerekliliktir.
Successful