Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara İlişkin Yeni Düzenlemeler

25 Aralık 2024 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan mevzuat değişiklikleriyle suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanının önlenmesi amacıyla önemli düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerle kripto varlık transferleri ve işlemlerinin daha sıkı denetim altına alınması amaçlanmaktadır. Değişiklikler esas olarak Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılara (“KVHS”) yönelik olup aynı zamanda Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcıları (“ETAHS”) ile tasarruf finansman şirketlerine yönelik yeni yükümlülükler de getirilmiştir.

1. Kripto Varlık Transferlerinde Kimlik Doğrulama Yükümlülükleri

Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’te başlıca aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır:

▪️ KVHS’ler için 15.000 TL veya daha yüksek tutarda gerçekleştirilen transferlerde, işlem gerçekleştiren tarafların kimlik bilgilerini alma ve doğrulama yükümlülüğü getirilmiş olup bu yükümlülük kapsamında KVHS müşterileri veya onların hesabına hareket edenlerle gerçek faydalanıcıların kimliklerinin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması zorunlu hale getirilmiştir.

İşlem tutarı ya da birbirine bağlı işlemlerin toplam tutarı 15.000 TL veya üzerinde olduğunda aşağıdaki bilgilerin teyit edilmesi zorunlu tutulmuştur:

(i) Gönderenin adı, soyadı ya da tüzel kişi unvanı,

(ii) Cüzdan adresi ya da işlemle ilgili referans numarası,

(iii) Gönderenin adresi, doğum yeri ve tarihi, vatandaşlık numarası, pasaport numarası, vergi kimlik numarası gibi kimlik tespitine yarayan bilgiler.

İşlem tutarı ya da birbirine bağlı işlemlerin toplam tutarı 15.000 TL altında olduğunda teyidi zorunlu olmamakla birlikte yukarıda (i) ve (ii)’de yer alan bilgilerin alınması gerekmektedir.

▪️ Bununla birlikte, kimlik tespiti yükümlülükleri kapsamında Türk uyruklu kişiler için alınması gereken kimlik bilgileri sadeleştirilip doğum yeri ile anne ve baba adı alınması zorunluluğu kaldırılmıştır. Türk uyruklu olmayanlardan doğum yeri bilgisi alınması zorunluluğu devam etmektedir. Ayrıca KVHS'ler 25 Şubat 2025 tarihi itibarıyla kimlik tespiti yükümlülükleri kapsamında basitleştirilmiş tedbirlerden faydalanmayı durduracak ve ilgili uzaktan kimlik tespiti yükümlülüklerine ilişkin hükümlerini tatbik edeceklerdir. Bu bilgiler, işlem sürecinin her aşamasında güvenli bir şekilde muhafaza edilmek ve tüm hizmet sağlayıcılar arasında aktarılmak zorundadır. Ayrıca, eksik bilgilerle yapılan işlemler reddedilecek veya iade edilecektir.

▪️ Bir başka önemli değişiklik ise KVHS’lere, herhangi bir KVHS nezdinde kayıtlı olmayan cüzdanlara yapılan transferlerde alıcı ve gönderici bilgilerini talep etme yükümlülüğü getirilmesidir. Bu tür transferlerde, gönderilen varlıkların kaynağı ve hedefi konusunda risk temelli yaklaşım çerçevesinde daha fazla bilgi edinilmesi sağlanacak ve herhangi bir şüpheli durumla karşılaşılması halinde bu transferler engellenecektir.

2. Uyum Programı Yükümlülükleri

▪️ Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik kapsamında KVHS’lerin bir uyum programı oluşturması zorunlu hale getirilmiştir. Bu programın, işletmenin büyüklüğüne, işlem hacmine ve işlem türlerine uygun olarak tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca, uyum programı çerçevesinde, işlemler sırasında edinilen verilerin gizliliği sağlanacak ve herhangi bir şüpheli durumu tespit etmek için denetim mekanizmaları güçlendirilecektir.

▪️ Yükümlüler, işletme politikalarını oluştururken, elektronik transferlerle ilgili işlem bilgilerini de dikkate alacak ve bu süreçlerin denetimini güçlendirecektir.

▪️ KVHS’lerin finansal kuruluşlarla iş ilişkisi kurmaları üst düzey yöneticinin onayına bağlı olacak ve iş ilişkileri sırasında, işlem tutarlarının kaynağı, amacı ve risk düzeyine göre çeşitli kontrol ve izleme mekanizmaları uygulanacaktır. Ayrıca, her işlem için belirli bir tutar ve işlem sayısına dair sınırlamalar getirilmesi öngörülmektedir.

▪️ Sermaye Piyasası Kurulu tarafından KVHS’lere getirilen başka bir yükümlülük de uyum görevlisi atama zorunluğudur. Bu görevli, şirketin düzenlemelere uygunluğunu denetleyecek ve gerekli önlemleri alacaktır. Ayrıca, uyum görevlisinin atanmasını takip eden bir ay içinde bir uyum programı oluşturulacaktır. Birden fazla uyum görevlisi yardımcısı atanabilme esnekliği getirilmiş olup uyum görevlisinde aranacak şartlara Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’nca (MASAK) tutulan uyum görevlisi siciline kayıtlı olma zorunluluğu eklenmiştir.

3. Elektronik Tebligat Yükümlülükleri

MASAK’ın yayımladığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Elektronik Tebligat Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’le KVHS’ler de MASAK mevzuatı kapsamında “finansal kuruluş” tanımına eklenerek elektronik tebligat sistemine dâhil edilmiştir. Bu düzenleme ile, KVHS’ler MASAK ile iletişim kurarken elektronik tebligat sistemini kullanmak ile yükümlü kılınmış ve maddenin yayım tarihinden itibaren bir ay içinde hesap açılması için MASAK’a başvuru yapmakla sorumlu tutulmuşlardır.

4. Gizlilik Tabanlı Kripto Varlıkların İşlem Görmesi

Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No:19) uyarınca, KVHS’lerin gizlilik tabanlı kripto varlıkların alım satımına aracılık etmesi yasaklanmıştır. Ayrıca, sürekli iş ilişkisi tesisinde, ilk finansal hareket dahil olmak üzere tüm işlemler kimlik doğrulaması yapılan banka veya kredi kartı hesabı aracılığıyla yapılmak zorundadır.

Yapılan değişiklikler ile suç gelirlerinin aklanmasını ve terörizmin finansmanını önlemek amacıyla, işlemlerin izlenebilirliğini artırmak, daha sıkı denetim sağlamak, finansal sistemin şeffaflığını ve güvenliğini artırmak ve dijital varlıkların yasadışı faaliyetlere karşı korunması hedeflenmektedir. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının, bu düzenlemelere uygun hareket etmeleri zorunlu olup uygulama süreçlerinde düzenleyici kurumların konuya ilişkin hassasiyetlerini göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.