Limanlar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Yayımlandı

Bilindiği üzere 31/10/2012 tarihli ve 28453 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Limanlar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) ile birlikte liman başkanlıklarının idari sınırlarının ve demirleme sahalarının belirlenmesi, gemilerin seyir, yanaşma, bağlama ve ayrılma kurallarının düzenlenmesi, yük ve yolcu işlemlerine ilişkin yöntemlerin, yer ve zamanların belirlenmesi, kılavuzluk ve römorkörcülük gerekliliklerin düzenlenerek seyir, can, mal ve çevre güvenliğinin sağlanması amaçlanmıştır.

17/11/2024 tarih ve 32725 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Limanlar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişik Yönetmelik”) ile birlikte ise; liman çıkış belgelerinin düzenlenmesine, denetimlerine ve iptaline ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştır.

Değişik Yönetmelik kapsamında konuya ilişkin yapılan düzenlemeler özetle aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır.

A. Liman Çıkış Belgelerinin Düzenlenmesi

Değişik Yönetmelik ile birlikte düzenleme alanı bulan ilk husus; liman idari sınırlarını geçerek sefer yapacak olan deniz araçlarının limanlardan ayrılışlarına ilişkin liman çıkış belgesinin düzenlenmesi zorunluluğunun kaldırılmasıdır. Düzenleme uyarınca; yalnızca ticaret gemilerinin limanlardan ayrılışları, liman başkanlığınca verilecek izne tâbi olacaktır. Bu izin, liman başkanlığınca düzenlenen ve şekli Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Deniz ve İçsular Düzenleme Genel Müdürlüğü (“İdare”) tarafından belirlenen liman çıkış belgesi ile verilecektir.

Yolcu gemileri ile kruvaziyer gemiler hariç gezi, spor ve eğlence amaçlı turizm faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere ait özel ve ticari yatlara, gezi amaçlı teknelere, dalabilir deniz turizmi araçlarına ve diğer deniz turizmi araçlarına verilecek olan liman çıkış izinleri ise Deniz Turizmi Yönetmeliği hükümleri kapsamında seyir izin belgesi ile verilecektir. Bu durumda seyir izin belgesi liman çıkış belgesi yerine geçecektir.

Bu kapsamda liman çıkış belgesi;

➢ Türk Boğazları dahil olmak üzere Marmara denizinde; hat izni ile sefer yapan gemiler, tarama yetki belgesine sahip dökü ve tarama gemileri ile yağ, yakıt ve su tankerleri ile kumanya taşıyan ikmal gemileri,

➢ Küçük deniz araçları,

➢ Bitişik limanlarda sefer yapan gemiler,

➢ Balıkçı gemileri,

için 60 gün süreli olarak düzenlenecektir. Ayrıca belirtilmesi gerekir ki, işbu gemilerden birinin denize elverişlilik belgesinin geçerlilik süresi, 60 günlük liman çıkış belgesinin bitiş tarihinden önce sona eriyorsa, liman çıkış belgesi yalnızca denize elverişlilik belgesinin geçerlilik tarihine kadar düzenlenir.

Yönetmelik kapsamındaki bir diğer husus ise liman çıkış belgesinin yalnızca denize elverişli gemilere düzenlenmesidir. Eğer geminin denize elverişli olmadığı tespit edilirse veya limandan ayrılmasını engelleyecek herhangi bir bilgi liman başkanlığına ulaşırsa, liman çıkış izni verilmeyecek ve önceden düzenlenmiş bir belge varsa bu belge iptal edilecektir. Ticari faaliyette bulunmayan gemilere ise liman çıkış belgesi düzenlenmeyecektir.

Liman çıkış belgesi düzenlenmesi için yapılan başvurularda, liman başkanlığı ek controller yapma yetkisine sahiptir. Bu kapsamda, başkanlık;

➢ Gerekli gördüğünde, sunulan belgelerin veya dokümanların asıllarının kendisine ibraz edilmesini talep edebilir,

➢ Alternatif olarak, gemi üzerinde doğrudan denetim gerçekleştirebilir.

Değişik Yönetmelik’de, acil durumlarda liman çıkış belgesi düzenlenmesine ilişkin istisna da düzenlenmiş olup; denize elverişlilik belgesinde belirtilen sefer bölgelerine bakılmaksızın, aşağıdaki durumlarda gemilere liman çıkış belgesi düzenlenmesinin zorunlu olmadığı hükme bağlanmıştır:

➢ Liman başkanlığı tarafından verilen talimat doğrultusunda

➢ Can kurtarma, denizde yangın söndürme veya deniz kirliliğine müdahale gibi acil durumlar

➢ Kaptanın, denizde can kurtarma yükümlülüğünden kaynaklanan sorumluluğunu yerine getirmesi gereken haller

Aşağıdaki gemi ve deniz araçları hariç olmak üzere, liman çıkış belgesi aldıktan sonra herhangi bir sebeple liman sahasını terk etmeyen ve/veya edemeyen gemiler liman çıkış belgesini iptal ettirmek zorundadır:

➢ Türk Boğazları dahil olmak üzere Marmara denizinde; hat izni ile sefer yapan gemiler, tarama yetki belgesine sahip dökü ve tarama gemileri ile yağ, yakıt ve su tankerleri ile kumanya taşıyan ikmal gemileri

➢ Küçük deniz araçları

➢ Bitişik limanlarda sefer yapan gemiler

➢ Balıkçı gemileri

Değişik Yönetmelik kapsamında yeni inşa gemiler, kabotaj seferleri ve hidrokarbon faaliyetlerine ilişkin düzenlemeler de getirilmiştir. Bu kapsamda, donatımın tamamlanması veya seyir tecrübesi amacıyla liman idari sınırını aşarak sefer yapacak yeni inşa gemiler, liman çıkış belgesi yerine yazılı izin belgesi ile sefer yapabileceklerdir. Kabotaj ve liman seferi yapan gemiler için liman çıkış belgesi düzenlendikten sonra gemiadamı durumu veya şartlarında herhangi bir değişiklik olması durumunda, gemi ilgililerinin bu değişiklikleri liman başkanlığına bildirmesi zorunlu hale getirilmiştir. Hidrokarbon kaynağı arama ve üretim faaliyetlerinde kullanılan gemiler ise boru döşeme gemileri, açık deniz destek gemileri ve römorkörler için, yalnızca bu faaliyetler kapsamında en uygun liman sahalarının kullanılarak yapılan seferler bitişik liman seferi olarak kabul edileceklerdir.

B. Liman Çıkış Belgelerinin Düzenlenmesinde Denetim

Liman çıkış belgesi düzenlenmesinde esas denetim, gemi ilgililerinin Liman Yönetimi Bilgi Sistemi üzerinden veya yazılı olarak sunduğu bilgi ve belgeler üzerinden aşağıdaki şekilde yapılacaktır:

➢ Gemi, asgari gemi adamı donatımını gösteren belgedeki ve ilgili mevzuatındaki sayı ve yeterliklere uygunluk açısından kontrol edilecektir. Bu kapsamda;

o Gemi için düzenlenmiş asgari emniyet belgesinin geçerliliği,

o Belgede belirtilen personel sayısının sağlanıp sağlanmadığı ve gemiadamlarının yeterlik/uzmanlık belgelerinin geçerliliği denetlenecektir.

➢ Yolcu gemilerinde mevcut yolcu sayısı, Türk bayraklı gemiler için denize elverişlilik belgesine; yabancı bayraklı gemiler için ise yolcu gemisi emniyet belgesine uygunluk açısından kontrol edilecektir. Kapasitesinden fazla yolcu alan gemilerin sefere çıkmasına izin verilmeyecektir.

➢ Yük gemilerinde, gemide taşınan yükün, geminin cinsi ve gemide taşınmasına izin verilen yükleri gösterir belgesi ile uygunluğuna ilişkin denetim T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından çıkarılacak yönergeye göre yapılacaktır. Yük miktarının geminin taşıma kapasitesine uygunluğu ve yüklemenin geminin stabilite ve denge kriterlerine uygunluğu kaptan tarafından onaylanacaktır. İdare veya liman başkanlığı, yükleme ve istiflenme uygunluğuna dair yetkili bir gözetim firmasından rapor alınmasını isteyebilecektir.

➢ Liman çıkış izni için gerekli tüm belgelerin geçerliliği ve uygunluğu Bakanlık yönergelerine göre denetlenecektir.

➢ Eğer geminin bayrak idaresi veya yetkilendirdiği kuruluşlarca muafiyet verilmişse, bu belge veya doküman liman başkanlığına bildirilecektir.

Bununla birlikte, Liman başkanlığı, geminin sefere çıkışından önce ek denetimler gerçekleştirebilir. Bu denetimler, aşağıdaki unsurların ilgili mevzuata uygunluğunu control etmek amacıyla yapılacak olup, herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi halinde Ticaret gemilerinin sefere çıkışına izin verilmeyecektir:

➢ Can kurtarma donanımları

➢ Yangından korunma ve yangın söndürme ekipmanları

➢ Seyir donanımları

➢ Kumanya ve yakıt durumu

➢ Yolcu sayısı

➢ Yükün cinsi, istiflenmesi, miktarı ve yükleme markası

C. LNG Gemileri İçin Emniyet Tedbirleri İçin Getirilen Emniyet Tedbirleri

Liman tesislerine veya Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesine (FSRU) yanaşan LNG gemileri için, gemi operasyonu süresince emniyet tedbiri olarak asgari 60 ton çekme gücüne sahip bir römorkör temin edilmesi ve gemi üzerinde kılavuz kaptan bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir. İdare veya liman başkanlığı, hava ve deniz koşullarını, ayrıca seyir emniyetini göz önünde bulundurarak, römorkör sayısını ve çeki gücünü artırma yetkisine sahiptir.

D. Hidrokarbon Kaynağı Arama ve Üretim Faaliyetleri ile Römorkör Çeki Gücüne İlişkin İstisnalar

Değişik Yönetmelik ile birlikte, İdare, hidrokarbon kaynağı arama ve üretim faaliyetlerinde kullanılan gemiler ile dinamik konumlandırma sistemine sahip destek gemilerine, kamu yararını göz önünde bulundurarak yalnızca bu faaliyetler sırasında kılavuz kaptan ve/veya römorkör kullanımından muafiyet veya istisna tanıyabileceği hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte İdare, Değişik Yönetmelik’de yer alan römorkör çeki gücüne ilişkin hükümlerinin uygulanmasında, çeşitli faktörlere bağlı olarak römorkörlerin çekme kuvvetinde meydana gelebilecek azami %10 güç kaybını kabul edebilecektir.

E. Su Ürünleri Avcılığına İzin Verilmesine İlişkin Düzenleme

Kıyı tesislerinin yaklaşım kanallarında, mendirek ağızlarında, yanaşma ve bağlama yerlerinde ve demirleme sahalarında; İdare tarafından gerekli görülmesi halinde demirleme sahalarının yoğunluğu, meteorolojik şartlar ve seyir, can, mal ve çevre emniyeti gibi hususlar göz önünde bulundurularak belirli demirleme sahalarında dönemsel olarak su ürünleri avcılığı yapılmasına izin verilebileceği düzenlenmiştir.