TEKMER (Teknoloji Geliştirme Merkezi) Nasıl Kurulur ve Girişimcilere Hangi Destekleri Sunar?

Teknoloji Geliştirme Merkezi (TEKMER), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın (KOSGEB) yayınladığı “TEKMER Destek Programı Uygulama Esasları”nın 5. Maddesi uyarınca,  “girişimcilere ve işletmelere ön inkübasyon, inkübasyon ve inkübasyon sonrası süreçlerde; iş geliştirme, mali kaynaklara erişim, yönetim, eğitim, danışmanlık, mentörlük, ofis ve ağlara katılım gibi hizmetlerin sağlandığı yapıdır”.

Bir başka deyişle, TEKMER, teknolojiye yönelik girişimcilere ve yeni işletmeler kurmaya çalışanlara, fiziksel altyapı (ofis mekanları, laboratuvarlar), iş yönetimi destekleri (iş planları, eğitim, pazarlama yardımı), teknik destek (araştırmalar, veri tabanları), finansal kaynaklara erişim (risk sermayesi fonları, melek yatırımcı ağları), yasal danışmanlık (lisanslama, fikri ve sınai mülkiyet hakları) ve ağ oluşturma (diğer kuluçka merkezleri ve devlet destekleri gibi) gibi çeşitli hizmetler sunan yapı olarak tanımlanabilir.

Peki, bu merkezlerin kurulumu kimler tarafından ve hangi koşullarda gerçekleştirilir?

TEKMER Nasıl ve Kimler Tarafından Kurulur?

Başlangıçta kuruluşları üniversitelerle sınırlı olan TEKMER’ler, yakın zamanda KOSGEB’in de desteğiyle, yeniden yapılandırıldı. Günümüzde, TEKMER kurabilmek için başvuran kuruluşlar arasında üniversiteler, Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) yönetici şirketleri, Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO), Organize Sanayi Bölgeleri, kamu kurumları, vakıflar, dernekler ve bireysel yatırımcılar yer almakta. (TEKMER Destek Programı Uygulama Esasları, Madde 15).

TEKMER Destek Programı Uygulama Esasları’nın 14. maddesi uyarınca, başvurucuların, bağımsız ve KOSGEB tarafından belirlenen faaliyetleri yerine getirebilecek fiziki yapıya sahip olmaları gerekmektedir. Bu yapılar, yönetim ofisleri, ortak çalışma alanları, etkinlik ve eğitim salonları gibi çeşitli alanları içermelidir.

Başvurular KOSGEB’in Teknoloji, Yenilik ve Yerlileştirme Dairesi Başkanlığı’na yapılır. KOSGEB tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında koruma altına alınan TEKMER ifadesinin kullanım hakkı, Kurul tarafından değerlendirilerek uygun bulunanlara verilir.

TEKMER’lerin Yasal Dayanağı: Ar-Ge Faaliyetlerine Yönelik Yasal Çerçeve

TEKMER’ler, KOSGEB tarafından desteklenmekte olup, Türkiye’deki teknoloji ve yenilik faaliyetlerini düzenleyen çeşitli yasal mevzuata tabidir. Bunların başında, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun gelmektedir. Söz konusu Kanunun 3. Maddesinde, TEKMER’lere Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla verilen destek ve istisnalar yer almaktadır, bunlardan başlıcaları şunlardır:

1. Ar-Ge ve Tasarım İndirimi: Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının tamamı (%100’ü), kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır.

2. Gelir Vergi Stopajı Teşviki: Teknoloji merkezlerinde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin elde ettikleri ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisinin belirli oranları vergiden indirilebilir. Bu indirim, personelin eğitim durumuna göre % 80 ila 95 arasındadır.

3. Sigorta Primi Desteği (İşveren Payı Desteği): Teknoloji merkezlerinde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin % 50’si karşılanır.

4. Damga Vergisi İstisnası: Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisnadır.

5. Gümrük Vergisi İstisnası: Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya gümrük vergisinden ve diğer harçlardan istisnadır.

6. Temel Bilimler Desteği: En az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden teknoloji merkezlerine, bu personelin aylık ücretinin, o yıl için uygulanan asgari ücretin brüt tutarı kadarlık kısmı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

Bu destek ve teşviklerin yanı sıra, TEKMER’ler sağladıkları hizmetlerle de teknoloji odaklı startup’lar için büyük önem taşır.

İş Geliştirme Süreçlerinde TEKMER’lerin Rolü: Eğitimden Yatırıma

TEKMER’ler, girişimcilerin ve startup’ların iş geliştirme süreçlerine destek sağlayan yapılar olarak çeşitli destekler sunar. TEKMER kapsamında yer alan girişimciler ve startup’lar TEKMER Destek Programı Uygulama Esasları’nın 5. maddesinde belirtilen üç ana başlıkta hizmet alabilirler. Bu süreçler;

1. Ön İnkübasyon: İşletmesini kurmamış girişimcilere tek başına ya da grup halinde eğitim, danışmanlık, mentörlük, proje fikri doğrulama ve iş geliştirme hizmetleri verilir.

2. İnkübasyon: Girişimci ya da işletmelere sunulan eğitim, teknik danışmanlık, mentörlük, ağlara erişim, yatırımcı bulma, ortak kullanım alanları ve hızlandırıcı programları içerir.

3. İnkübasyon Sonrası: İnkübasyon sürecini tamamlamış olan işletmelere pazar stratejisi geliştirme, büyüme stratejisi, fon bulma ve ağlara erişim hizmetleri sağlanır. Ayrıca, bu işletmelerin ön inkübasyon sürecindekilere tecrübe paylaşımı yapması desteklenir.

Sonuç olarak, günümüzde, TEKMER’ler fiziksel altyapı, eğitim ve danışmanlık gibi temel desteklere ek olarak yatırımcı ağlarına erişim imkânı sunup, start-up’ların büyüme ve yatırım alma şansını arttırarak startup ekosisteminin sürdürülebilirliğinde kilit bir rol oynamaktadır.