2024-2028 Yılları İçin Türkiye’de Yeşil Dönüşüm Stratejileri

Avrupa Birliği’nde (“AB”), Avrupa Yeşil Mutabakatı (“AYM”) 2050 yılına kadar karbon nötrlüğüne ulaşmak için kapsamlı bir yol haritasını temsil etmektedir. Bu girişim, politika ve uygulamalarını AB’ninkilerle uyumlu hale getirmeye çalışan Türkiye için önemli sonuçlar doğurmaktadır. Türkiye’nin 2024-2028 ekonomik vizyonu, yeşil dönüşüme yönelik güçlü bir taahhütle vurgulanmaktadır. Bu strateji küresel sürdürülebilirlik eğilimleriyle uyumludur ve Türkiye’yi çevresel açıdan sürdürülebilir uygulamalarda lider ülkelerden biri olarak konumlandırmayı ve Uluslararası Doğrudan Yatırım (“UDY”) için cazibesini artırmayı amaçlamaktadır. 2024-2028 Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi (“UDY Stratejisi”), ülkenin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine önemli ölçüde katkıda bulunacak olan yeşil dönüşüme de odaklanan kapsamlı eylem planlarının ana hatlarını çizmektedir.

UDY Stratejisi yeşil dönüşüm için birkaç kritik alan tanımlamaktadır. Bunlar arasında yenilenebilir enerji üretimi, döngüsel ekonomi uygulamaları, sürdürülebilir sanayi politikaları ve yeşil finansmanın geliştirilmesi yer almaktadır. Yeşil dönüşüm doğrultusunda Türkiye’nin öncelikli hedeflerinden biri, yatırımcıların yeşil enerjiye erişimini kolaylaştırarak ve çevre dostu teknolojileri teşvik edecek önlemler alarak yenilenebilir enerji üretimini artırmaktır. Bu doğrultuda, yenilenebilir enerji projelerine yatırım için elverişli bir ortamın sağlanması, Türkiye’nin karbon ayak izini azaltırken enerji ihtiyacını sürdürülebilir bir şekilde karşılayabilmesini sağlayacaktır.

Ek olarak, Türkiye’nin UDY stratejisi, nitelikli UDY projelerini çekmek için düşük emisyonlu ve dijital üretim teknikleriyle entegre edilmiş çevre dostu politikaların oluşturulmasını kapsamaktadır. Bu, endüstriyel emisyonların en iyi uygulamalar kullanılarak yönetilmesini ve tüm atıkların insan sağlığı ve çevre üzerindeki zararlı etkilerinin en aza indirilmesini içermektedir. Ayrıca Türkiye, ulusal regülasyonlarını AYM de dahil olmak üzere küresel standartlarla uyumlu hale getirmeyi planlamaktadır. Bu uyum, üretim ve ticarette yeşil dönüşümü teşvik etmek için Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi (“ETS”) gibi tedbirlerin uygulanmasını içerecektir. Bu kapsamlı yaklaşım, AB gibi büyük ekonomilerdeki muadilleriyle benzer düzenleyici çerçeveler altında faaliyet gösterecekleri için Türkiye’yi uluslararası alanda daha rekabetçi bir konuma getirecek, küresel yatırımcılar için cazibesini artıracak ve daha yeşil, daha dirençli bir ekonomiye katkıda bulunacaktır.

Stratejik Eylemler ve Politikalar

Yeşil finansmanın geliştirilmesi, sürdürülebilir projelerin desteklenmesi ve yeni yatırımların çekilmesi için çok önemlidir. Türkiye, çevresel açıdan sürdürülebilir projeler için gerekli finansal altyapıyı oluşturarak yeşil finansman ekosistemini güçlendirmeye kararlıdır. Bu yaklaşım, sürdürülebilir ekonomik faaliyetleri neyin oluşturduğunu açıkça tanımlamak için uluslararası standartlarla uyumlu bir Ulusal Yeşil Taksonomi oluşturulmasını içermektedir.

Bu yeşil dönüşüm hedeflerine ulaşmak için Türkiye’nin UDY Stratejisi, çeşitli sektörlerde belirli eylem ve politikaların ana hatlarını çizmektedir. Strateji, bürokratik süreçlerin basitleştirilmesi, maliyetlerin düşürülmesi ve yeşil enerji projeleri için hedefe yönelik teşvikler sağlanması gibi yenilenebilir enerji üretimini artırmaya yönelik tedbirleri vurgulamaktadır. Strateji, yeşil enerji projelerinin gelişimini genellikle yavaşlatabilen bürokratik süreçleri basitleştirmeyi amaçladığından, Türkiye bunu kolaylaştırmak için yenilenebilir enerjiyle ilgilenen yatırımcılar için daha verimli ve erişilebilir bir ortam yaratmayı planlamaktadır.

Ayrıca strateji, yeşil enerji projeleriyle ilişkili maliyetlerin azaltılması ihtiyacını da ele almaktadır. Bu maliyetlerin düşürülmesi, yenilenebilir enerji yatırımlarını, özellikle yüksek başlangıç giderleriyle mücadele edebilecek küçük işletmeler veya girişimler için daha cazip ve uygulanabilir hale getirebilir. Hedeflenen teşviklerin sağlanması stratejinin bir diğer kilit bileşenidir. Bu teşvikler arasında vergi indirimleri, sübvansiyonlar veya yeşil teknolojilere ve altyapıya yatırımları teşvik etmek için özel olarak tasarlanmış hibeler yer alabilir. Türkiye bu tedbirleri uygulayarak, yeşil ekonomiye geçişini destekleyen yüksek nitelikli UDY projelerini çekmeyi hedeflemektedir.

Bunun yanı sıra Türkiye, endüstriyel emisyonların yönetilmesine yönelik ikincil mevzuatın hazırlanması ve Ulusal Döngüsel Ekonomi Eylem Planının geliştirilmesi de dâhil olmak üzere döngüsel ekonomiyi teşvik etmek için somut adımlar atmayı planlamaktadır. Bu eylemler, sürdürülebilir endüstriyel uygulamaları destekleyen ve döngüsel ekonomi projelerine yatırımları teşvik eden düzenleyici bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır.

Türkiye’nin yeşil dönüşüm çabalarının küresel en iyi uygulamalarla uyumlu olmasını sağlamak amacıyla strateji, ulusal regülasyonların uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesine yönelik eylemleri içermektedir. Bu kapsamda Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları hazırlanacak ve sürdürülebilirlik risk ve fırsatlarının daha iyi izlenebilmesi için Sürdürülebilirlik İlkeleri Uyum Çerçevesi güncellenecektir. Güçlü bir yeşil finansman ekosisteminin geliştirilmesi, sürdürülebilir projelerin finansmanı için kritik öneme sahiptir. Strateji, enerji verimliliği ve tasarruf potansiyeli yüksek teknolojik yatırımlar için elverişli bir yatırım ortamı yaratmaya yönelik çabaları içermekte olup yeşil finansmanı destekleyecek mevzuatın hazırlanmasını ve enerji verimli teknolojilere yönelik yatırımların teşvik edilmesini kapsamaktadır.

Türkiye’nin iklim değişikliğine uyumunu ve iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılmasını destekleyen yatırımlar “Nitelikli UDY” projeleri olarak sınıflandırılmaktadır. Türkiye, son 10 yılda, aşağıdakiler de dahil olmak üzere toplam 121 UDY projesinin1 dikkat odağı olmuştur:

»  Güneş, rüzgar, jeotermal ve yeşil hidrojen gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımlar

»  Güneş panelleri, rüzgar türbinleri ve motorlar da dahil olmak üzere yeşil enerji üretmeye yönelik teknoloji ve ürünlere yapılan yatırımlar

»  Elektrikli ve hidrojenli araçlar, bileşenler ve bataryalar gibi e-mobilite ekosistemini teşvik eden yatırımlar

»  Döngüsel ekonomiyi destekleyen yatırımlar

»  Çevre teknolojileri ile ilgili hizmetlere yapılan yatırımlar

»  Enerji verimliliğini artıracak teknoloji ve ürünlerin geliştirilmesi ve üretilmesine yönelik yatırımlar

Beklenen Sonuçlar ve Faydalar

Türkiye’nin 2024-2028 yeşil dönüşüm stratejileri ekonomik, çevresel ve sosyal boyutlarda önemli faydalar vaat etmektedir. Ekonomik açıdan, yenilenebilir enerji, döngüsel ekonomi uygulamaları ve sürdürülebilir sanayi politikalarına odaklanmak Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artıracaktır. Bu değişimin yüksek nitelikli UDY’leri çekerek ekonomik büyümeyi desteklemesi ve değerli iş fırsatları yaratması beklenmektedir. Türkiye, uluslararası sürdürülebilirlik standartlarına uyum sağlayarak yatırımcı güvenini artırmayı ve Türkiye’yi yeşil yatırımlar için daha cazip bir destinasyon haline getirmeyi amaçlamaktadır.

Çevresel açıdan, Türkiye›nin yeşil dönüşümü daha düşük karbon emisyonları, daha temiz hava ve su ve daha az atık dahil olmak üzere önemli gelişmelere yol açacaktır. Yenilenebilir enerji ve döngüsel ekonomi uygulamalarının vurgulanması, ülkenin çevresel etkisini önemli ölçüde azaltacaktır. Karbon fiyatlandırması ve ETS uygulamaya konulması, işletmeleri daha temiz teknolojileri benimsemeye teşvik ederek küresel iklim eylemini destekleyecek ve daha sürdürülebilir ve dirençli bir ekonomiyi teşvik edecektir.

Sosyal açıdan, yeşil ekonomiye geçişin daha sağlıklı yaşam ortamları yaratarak kamu sağlığını ve genel refahı iyileştirmesi beklenmektedir. Stratejinin yeşil finansman ve sürdürülebilir sanayi politikalarına odaklanması, ekonomik

büyümenin herkese fayda sağlamasını amaçlamaktadır. Bu bütüncül yaklaşım, tüm vatandaşların yaşam kalitesini artırmak, Türkiye’yi sürdürülebilir kalkınmada liderlerden biri olarak konumlandırmak ve sürdürülebilir ve dirençli bir gelecek için çalışan diğer ülkelere olumlu bir örnek teşkil etmek üzere tasarlanmıştır.

Türkiye’nin 2024-2028 UDY Stratejisi, yenilenebilir enerji üretimi, döngüsel ekonomi uygulamaları, sürdürülebilir sanayi politikaları ve yeşil finansman gelişimine odaklanarak yeşil dönüşüm için kapsamlı bir yol haritası çizmektedir. Türkiye bu stratejileri uygulayarak rekabet gücünü artırmayı, yüksek nitelikli UDY projelerini çekmeyi ve önemli çevresel ve sosyal faydalar elde etmeyi amaçlamaktadır. Bu yeşil dönüşüm stratejilerinin başarılı bir şekilde uygulanması, Türkiye’yi sürdürülebilir kalkınmada bir lider olarak konumlandıracak ve daha sürdürülebilir ve dirençli bir gelecek inşa etmeye yönelik küresel çabalara katkıda bulunacaktır.

[1] Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım Stratejisi, 2024-2028, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi