Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Kripto Varlık İşlemlerinin Gerçekleştirileceği Kanallara ve Kripto Hizmet Sağlayıcıların Reklam Usullerine İlişkin Düzenlemeler Getirildi

19 Eylül 2024 tarihli ve 2024/48 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu (“Kurul”) bülteninde yayımlanan i-SPK 35.B.1 (19 Eylül 2024 tarih ve 1484 s.k.) sayılı ilke kararı (“Karar”) ile kripto varlıklara ilişkin çeşitli konularda esaslar belirlenmiş ve yenilikler getirilmiştir.

I. Yönetici Özeti

Karar ile getirilen değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenebilecektir:

(i) Müşterilerin nakit transferleri, yalnızca bankalar ve diğer yetkili kuruluşlar aracılılığıyla yapılabilecektir.

(ii) Müşterilerin emirleri ancak ilgili platformlarca Kurul’a bildirilen internet sitesi, mobil uygulama veya kayıtlı telefonlar üzerinden alınabilecektir.

(iii) Kripto varlık platformlarının yapacağı reklam, duyuru ve promosyon kampanyalarına ilişkin kıstaslar getirilmiştir.

(iv) Platformların veri transferi yapılmasını teminen Merkezi Kayıt Kuruluşu’na sistem entegrasyonu yapma zorunluluğu getirilmiştir.

(v) Müşteri varlıkları kendi cüzdanlarında saklanmıyor ise, bu cüzdan anahtarlarına ilişkin kontrollerin en geç 08.11.2024 tarihine kadar platformlar tarafından elde edilecektir.

II. Karar ile Getirilen Değişiklikler

Karar ile birlikte kripto varlık platformlarının işleyişi, müşteri varlıklarının güvenliği, emir alım süreçleri, reklam ve promosyon kampanyaları gibi çeşitli konularda yapılan düzenlemelere ilişkin detaylara ve uyum süreci hakkındaki bilgilere aşağıda yer verilmiştir.

Müşteri Varlıklarının İzlenmesi ve Emirlerin Alınma Usulü

Değişiklik Kanunu’nun yürürlüğe girmesini müteakip, Kurul’a yapılan başvurular sonucunda, müşteri nakitlerinin alınması ve saklanmasına ilişkin uygulamada farklı yöntemlerin mevcut olduğu bildirilmiştir. Ayrıca, Kanun’un 35’inci maddesinin C bendinde yer alan düzenlemeye göre kripto varlıkların, müşterilere ait cüzdanlarda tutulması esas kabul edilmiştir. Müşterilerin kendi cüzdanlarında tutmak istemedikleri kripto varlıkların, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“BDDK”) tarafından uygun görülen bankalar veya kripto varlık saklama hizmeti sunma konusunda yetkilendirilmiş diğer kuruluşlar tarafından saklanabileceği, nakitlerin ise bankalarda tutulması gerektiği düzenlenmektedir. Ek olarak, Kanun’un 46’ıncı maddesi uyarınca bankalarda tutulan müşteri nakitlerinin, platform müşterileri için açılacak ayrı bir hesapta, platformun kendi nakit varlığından farklı olarak izlenmesi gerektiği düzenlenmektedir.

Bu kapsamda Karar ile getirilen düzenlemeler uyarınca;

(i) Müşteriler adına açılacak hesaplar, açıkça ilgili platform müşterilerine ait olduğu şekilde tanımlanacak ve yalnızca belirtilen amaçlar doğrultusunda kullanılabilecektir.

(ii) Platform müşterilerinin nakit transferlerini, yalnızca bankalar veya ilgili mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda platformlarca, müşteri nakitlerini elden alınması, elden teslim edilmesi veya bu nakitleri kendi bünyelerinde herhangi bir şekilde saklamaları açıkça yasaklanmıştır.

(iii) Müşterilerin tüm emirleri, platformların Sermaye Piyasası Kurulu’na bildirdikleri kendilerine ait internet siteleri, mobil uygulamaları veya platformun yetkili personeli aracılığıyla kayıtlı telefonları üzerinden alınması esası benimsenmiştir. Bu kapsamda Whatsapp, Telegram gibi platformlar üzerinden emir alınması yasaklanmıştır.

(iv) İzin verilmeyen ortam ve yöntemler kullanılarak döviz bürosu benzeri ya da dijital kanallar aracılığıyla kripto varlık alım satımı, saklama veya nakde çevirme işlemleri gerçekleştirildiğinde, bu durum izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak kabul edilecek ve Kanun kapsamında yaptırımlara tabi olacaktır.

(v) Müşteri emirlerinin tarih, zaman ve emir kaynağı gösterir log kayıtlarının ve elektronik ortamda tutulan veriler ve telefonla alınan emirlerde ise ilgili ses kayıtları ve loglarının saklanması adına gerekli alt yapının kurulması ve 08.11.2024 itibarıyla kayıtların mevzuata uygun şekilde saklanması zorunlu kılınmıştır.

Platformlar, müşterilerine karşı taraf oldukları işlemlerde yalnızca kendi cüzdanlarında bulundurdukları kripto varlıklar kadar satış gerçekleştirebileceklerdir. Müşterilerin eşleşen işlemlerinde, ilgili kripto varlıkların hesaplarda mevcut bulunması ve transferinin sağlanması platformların sorumluluğunda olacaktır.

Bu kapsamda, platformlar, müşterilere ait kripto varlıklar ve nakit üzerinde kendileri veya üçüncü şahıslar lehine tasarrufta bulunamayacak, ödünç kripto varlık işlemleri, kredi verme ve kaldıraçlı işlemler gerçekleştiremeyecek ve açık pozisyon ile işlemler, müşteri mağduriyetini önlemek amacıyla uygun bir geçiş süreci içerisinde kapatılacaktır.

Karar kapsamında, müşterilerin kripto varlıklarının kendi cüzdanlarında saklanmadığı durumlarda, bu varlıkların bulunduğu müşteri hesapları 8.11.2024 tarihine kadar platformlara devredilmelidir. Bu yükümlülüğe uymayan uygulamalar, kripto varlık hizmet sağlayıcıları açısından zimmet suçu olarak değerlendirilecektir.

Mevzuat Kapsamı Dışında Tutulan Varlıklar

Dijital varlıkların temsilini ve sahipliğini kaydetmek için kullanılan nitelikli kripto varlıklar (“NFT”) ile yalnızca sanal oyunlarda çeşitli unsurlar oluşturmak veya temin etmek amacıyla kullanılan kripto varlıklar, Kanun’da belirtilen listeleme esasları dışında bırakılmıştır. Bu çerçevede, yalnızca anılan nitelikteki kripto varlıkların alım satımı, ilk satış, dağıtım, takas, transfer ve saklama işlemlerini gerçekleştirenler için Kanun hükümleri uygulanmayacaktır. Bu varlıklara ilişkin olarak, ilgili elektronik platformlarda işlemlerin Kanun kapsamında olmadığına ilişkin ibarenin açıkça yer alması gerekmektedir.

Likidite sağlamak amacıyla platformlara fiyat sunan ve bu fiyatlar üzerinden işlem gerçekleştiren, aynı zamanda Kanun’un platform tanımına uyan ve yatırımcılara harici bir hizmet sunmayan kuruluşlar tarafından gerçekleştirilen faaliyetler, bu aşamada Kanun çerçevesinde platform faaliyeti olarak değerlendirilmeyecektir.

(Peer to Peer-P2P) Dijital pazar yerlerinde, kendi adına ancak başkası hesabına işlem yapmanın düzenli bir uğraş olarak ticari veya mesleki faaliyet çerçevesinde icra edilmesi, Kanun kapsamında izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendirilebilecektir.

Ülkemizdeki diğer kurum ve kuruluşların yetki ve düzenleme alanına giren konular (emtia, gayrimenkul vb.) doğrultusunda gerçekleştirilen faaliyetlerin, kullanılan aracın kripto varlık olup olmadığına bakılmaksızın, ilgili düzenlemelere uygun şekilde icra edilmesi gerekmektedir. Bu kurallara uymayan kripto varlıkların platformlarda listelenmesi mümkün olmayacaktır.

Halihazırda listelenmiş olan kripto varlıklarla ilgili olarak kripto varlıkların platformlarda listelenemeyeceği ve saklama altyapısının henüz faaliyete geçmediği dikkate alınarak, çeşitli varlık gruplarının (kripto varlıklar dahil) bir araya getirildikleri sepetler, kıymetli madenler ile VII-128.3 sayılı Varantlar ve Yatırım Kuruluşları Sertifikaları Tebliği’nde düzenlenen dayanak varlıklara dayalı kripto varlık çıkarımına izin verilmemektedir. Ayrıca, mevcut kripto varlıklar için yeni satış ve dağıtım yapılamayacak, ancak daha önce satış yapılmış varlıklar müşteri talepleri doğrultusunda nakde dönüştürülebilecek veya transfer edilebilecektir.

Reklam, Tanıtım ve Promosyon Kampanyaları

Platformların sunduğu hizmetlere dair yayın, ilan ve reklamların objektif olması ve müşterileri yanıltan veya eksik bilgiler içeren yayınların yapılmaması zorunlu kılınmıştır. Ayrıca platformların kar/getiri taahhüdünde bulunması veya zararlara ilişkin garanti taahhüdünde bulunması da yasaklanmıştır.

Müşterilere getiri vaadi içeren ve kripto varlıklara yatırım yapmaya yönlendiren, platforma müşteri kazandıran kişilere veya bu şekilde üye olanlara menfaat sağlayan promosyon kampanyaları yasaklanmıştır.

Müşterilerine belirli bir getiri vaadi içeren veya bir veya birden fazla kripto varlığa yatırım yapılmasına yönlendiren ve platforma müşteri kazandıran kişilere veya bu şekilde üye olanlara menfaat sağlayan nitelikte promosyon kampanyalarının 19.09.2024 tarihinden itibaren 15 gün içinde ve yatırımcı mağduriyeti yaratmayacak şekilde sonlandırılması zorunlu tutulmuştur.

Diğer Esaslar

Platformların, MKK’ya veri transferi gerçekleştirebilmesi için, MKK tarafından belirlenen teknik altyapı gerekliliklerini karşılaması ve MKK’nın belirleyeceği şekil ve takvim doğrultusunda sistem entegrasyonu yapması gerekmektedir.

III. Yürürlük ve Uyum

İşbu Karar, yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Uyum süresi getirilen maddelere işbu bilgi notu içerisinde ayrıca atıfta bulunulmuştur.