Siber İşgal ve Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü ("WIPO"), siber işgali “ticari markaların alan adı olarak, bu tür isimlerde hakları olmayan üçüncü taraflarca önleyici, kötü niyetli tescili" olarak tanımlamaktadır. Siber işgal faaliyeti, alan adı kaydının "ilk gelen ilk alır" ilkesinden faydalanır ve çoğu durumda birincil motivasyon, hak sahiplerinden ticari kazanç elde etmektir. Buna bağlı olarak, alan adı tescil ettirenler ile marka sahipleri arasındaki ihtilaflardan kaynaklanan ihtiyaçları ve zorlukları karşılamak adına etkili alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarının benimsenmesi gerekmiştir.

İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu ("ICANN"), dünya çapında tanınan uyuşmazlık çözüm mekanizmaları olan Tek Tip Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Politikası ("UDPR") ve Tek Tip Hızlı Askıya Alma ("URS") mekanizmalarını kabul ederken; Türkiye de 2022 yılında ".tr" alan adları için “tr” Ağ Bilgi Sistemi ("TRABİS") adı verilen uyuşmazlık çözüm mekanizmasını kabul etmiştir. TRABİS'e ilişkin kurallar, 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun ("Kanun") ikincil düzenlemesi olan İnternet Alan Adları Yönetmeliği ("Yönetmelik") ve İnternet Alan Adları Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması Hakkında Tebliğ ("Tebliğ") kapsamında düzenlenmektedir.

Bu makalede, siber işgal ile karşı karşıya kalınması halinde uygulama alanı bulacak olan uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına ilişkin karşılaştırmalı bir yaklaşım sunulmaktadır.

UDPR

UDPR, tescil ettiren ile üçüncü bir taraf arasında, bir internet alan adının kullanımına ilişkin olarak ortaya çıkan anlaşmazlıkların şart ve koşullarını belirler. UDPR'ın uygulanabilmesi için aşağıdaki kriterlerin karşılanması gerekmektedir:

• Alan adı, üçüncü tarafın hak sahibi olduğu bir ticari marka veya hizmet markasıyla aynı veya karıştırılacak derecede benzer olmalıdır,
• Tescil ettirenin alan adı üzerinde herhangi bir yasal menfaati olmamalıdır,
• Alan adı kötü niyetle tescil edilmiş ve kullanılıyor olmalıdır.

Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, UDRP'ın birden fazla başvuru yapılmasına izin vermesidir.

UDRP'ın başvuru sahipleri için 1.500 ila 4.000 ABD Doları arasında bir maliyeti bulunmaktadır. Buna ek olarak, sürecin tamamlanması yaklaşık 8 hafta sürmektedir; yani UDRP, başvuru sahipleri için çok hızlı bir çözüm sağlamamaktadır.

URS

URS, alan adının kullanımının askıya alınması ihtiyacını karşılamak üzere 2013 yılında ICANN tarafından kabul edilmiştir. UDRP ile URS arasındaki temel fark, URS'in alan adı tescilinin tescil süresi boyunca geçici olarak askıya alınmasını sağlamasıdır. Ayrıca URS, UDRP'a göre daha az maliyetli (yaklaşık 375 ABD Doları) ve daha hızlıdır, çünkü sürecin tamamlanması yaklaşık 3 hafta sürmektedir. URS'in UDRP'dan farklı olan bir diğer unsuru da ispat yükümlülüğüdür. UDRP daha ayrıntılı kanıtlar gerektirirken, URS durumunda şikayetçinin yalnızca açık ve ikna edici kanıtlar sunması yeterlidir.

İlgili ICANN hükümleri uyarınca, devam eden bir URS veya UDRP dosyası mevcutsa, aynı alan adı ile ilgili URS şikayetinde bulunulamayacaktır. Bununla birlikte, URS veya UDRP uyarınca yapılan bir şikayetin sonuçlanmasından sonra, diğer mekanizma nezdinde yeni bir şikayette bulunulmasına bir engel yoktur.

TRABİS

Kanun, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na ("Kurum") internet alan adları ve siber güvenlik konularında geniş yetkiler vermiştir. Kanun uyarınca Kurum, ".tr" alan adlarına ilişkin uyuşmazlıkları TRABİS üzerinden yürütmektedir. Tebliğ, .tr alan adlarından kaynaklanan uyuşmazlıkların, UDRP'ye benzer bir yol izleyen internet alan adı uyuşmazlık çözüm hizmet sağlayıcısı (mevcut durumda, Bilgi Teknolojileri ve İnternet Güvenliği Derneği (BTİDER) ve TOBB UYUM Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi) tarafından çözüleceğini belirtmektedir.

Başvuru için gerekli şartlar Yönetmelik'te aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:

• İhtilaflı alan adının, sahip olunan veya ticarette kullanılan bir marka, ticaret unvanı, işletme adı veya diğer tanıtıcı işaretlerle aynı veya benzer olması,
• Tahsis ettirenin alan adı üzerinde herhangi bir yasal hakkının veya bağlantısının bulunmaması,
• Alan adının, alan adı sahibi tarafından kötü niyetli tahsisi veya kullanımı.

TRABİS'in başvuru sahipleri için, tek bir hakemin veya hakem heyetinin seçilmesine bağlı olarak, 4.500 ila 13.500 TL (yaklaşık 145 ila 440 ABD Doları) arasında bir maliyeti bulunmaktadır. Buna ek olarak, sürecin tamamlanması yaklaşık 3-4 hafta sürmektedir.

UDRP gibi, İnternet Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcısı da birden fazla başvuruya izin vermektedir.

Sonuç

Yukarıda yer alan bilgiler ışığında hem UDRP hem de URS'in, alan adı uyuşmazlıklarının farklı yönlerine hizmet ettiği ve her birinin internet hukukunun ihtiyaçlarına özgü olduğu sonucuna varılmaktadır. Öte yandan URS, büyük ölçüde UDRP'de ortaya konan ilkeleri takip etmektedir. Siber işgal faaliyetlerinin yarattığı tehdit gün geçtikçe artarken, ticari marka sahiplerinin haklarını nasıl koruyacaklarını net bir şekilde anlamaları kritik önem taşımaktadır.