Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlaması Standartları Uygulama Kapsamı Belirlendi

Günümüzde, yatırımcılar karar alırken finansal tabloların yanı sıra başka birçok faktörü göz önünde bulundurmaktadır. Son yıllarda yaşanan gelişmeler ışığında, işletmelerin yönetişim risklerinde ortaya çıkan çevresel, sosyal, yönetişimsel (“ÇSY”) sorunlar ile ilgili hassasiyetlerin artmasının bir sonucu olarak, sürdürülebilirlik kavramının önemi her zamankinden daha fazla hissedilmeye başlanmıştır (Bircan ve Özcan, 2023). Sürdürülebilirlik raporlaması kavramı, bir şirketin çevresel, sosyal ve yönetişim performansını paydaşlarına açıklama süreci olarak tanımlanabilir (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, 2023). Bu tür raporlar esasen bir şirketin iklim değişikliği, su kullanımı, atık yönetimi, çalışan ilişkileri ve insan hakları gibi alanlardaki politikaları, prosedürleri ve performansı hakkında bilgiler içermektedir.

Türkiye’de, Orta Uzun Vadeli Program’da (2024-2026) “Yeşil Dönüşüm” başlığı altında “şirketlerin sürdürülebilirlik raporlama ilkelerinin uluslararası standartlarla uyumlu olarak güncellenmesi” olarak belirtilen politika hedefi kapsamında, 2022 yılında sürdürülebilirlik raporlama ilkeleri zemini hazırlanmaya başlanmıştır.  Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından Şubat 2023’te yayımlanan ve aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 21 ülkeden 1350 şirketi kapsayan “The State of Play: Sustainability Disclosure & Assurance” başlıklı raporda, Türkiye, sürdürülebilirlik açıklaması konusunda 3 yıllık periyotta en fazla artış gösteren ikinci ülke olmuştur.

Güncel durumda, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’nın (“TSRS“) uygulama kapsamı, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun (“Kamu Gözetimi Kurumu”) 27 Aralık 2023 tarihli Kurul kararı (“Karar”) ile 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girmiştir.

TSRS, "Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler" ve "İklimle İlgili Açıklamalar" olmak üzere iki ana başlıktan oluşmaktadır. TSRS, işletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını kapsamlı bir şekilde alırken, uluslararası sürdürülebilirlik standartları ile uyumlu bir yapıdadır.

Karar Kapsamında Sürdürülebilirlik Raporlaması Yapmakla Yükümlü Kuruluşlar ve Eşik Değerler

Karar kapsamında, eşik değerler, kuruluşun (i) son iki yıla ait finansal tablolarında aktif toplamının 500 milyon TL, (ii) son iki yıla ait finansal tablolarında yıllık net satış hasılatının 1 milyar TL, ve (iii) son iki yıla ait ortalama çalışan sayısının 250 kişi olması şeklinde belirlenmiştir.  

Aşağıdaki kuruluşlar, sayılan üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşmaları halinde takip eden hesap döneminden itibaren sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’ye tabi olacaklardır:

i) 6362 sayılı Kanun uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) düzenlemesine tabi şirketlerden

— Yatırım kuruluşları;

— Kollektif yatırım kuruluşları;

— Portföy yönetim şirketleri;

— İpotek finansmanı kuruluşları;

— Merkezî takas kuruluşları;

— Merkezî saklama kuruluşları;

— Veri depolama kuruluşları;

— Sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören veya işlem görmeleri amacıyla SPK tarafından onaylanmış geçerlilik süresi bulunan izahname veya ihraç belgesi bulunan anonim şirketler; ve

— Bir borsada veya teşkilatlanmış piyasada işlem görmemekle birlikte halka arz edilmeksizin pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden veya bu amaçla SPK tarafından onaylanmış geçerlilik süresi bulunan ihraç belgesi olan anonim şirketler.

ii) 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi işletmelerden

— Derecelendirme kuruluşları;

— Finansal holding şirketleri;

— Finansal kiralama şirketleri;

— Faktoring şirketleri;

— Finansman şirketleri;

— Varlık yönetim şirketleri;

— Finansal holding şirketlerinde ve bankalarda nitelikli paya sahip olan şirketler; ve

— Tasarruf finansman şirketleri

iii) 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve 4632 sayılı Bireysel Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet gösteren sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri

iv) Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticaretiyle iştigal eden şirketler.

Karar uyarınca, eşik değerlerin aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde kuruluşlar, bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte değerlendirileceklerdir.

Yukarıda belirtilen kuruluşların art arda iki hesap döneminde üç ölçütten en az ikisine ait eşik değerlerin altında kaldığı ya da bir hesap döneminde bu ölçütlerden en az ikisine ait eşik değerlerin yüzde 20 veya daha fazla oranda altında kaldığı durumlarda, takip eden hesap döneminden itibaren TSRS uygulama kapsamından çıkarılacaklardır.

Bunlara ilaveten, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar haricindeki tüm bankalar, herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’leri uygulayacaktır.

Karar’da sayılan kapsamlara dâhil olmayan kurum, kuruluş ve işletmeler ise sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasına gönüllülük esasına göre TSRS’lere uygun raporlama yapabileceklerdir.

Geçiş Hükümleri

Karar’da düzenlenen hususların uygulanmasını kolaylaştırmak için, birtakım geçiş hükümleri öngörülmüştür. Buna göre, işletmelerin TSRS’leri uyguladığı ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgileri sunmaları zorunlu değildir.

İlaveten, işletmelerin TSRS’lerin uygulandığı ilk raporlama dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporlarını ilgili döneme ilişkin finansal raporlarını yayınladıktan sonra raporlayabileceklerine karar verilmiştir. Buna göre, işletmeler sürdürülebilirlik raporlarını:

• Ara dönem finansal rapor sunulmasının gerekmesi halinde, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal raporla aynı tarihte,

• İhtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapıldığı durumlarda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal raporla aynı tarihte,

• Herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmadıysa, TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde raporlar.

TSRS’de “İklimle İlgili Ölçütler” başlığı altında işletmelerin brüt sera gazı emisyonları 3 kapsam altında sınırlandırılmıştır. Kapsam 1, bir işletmenin sahip olduğu veya kontrolü altındaki kaynaklardan meydana gelen doğrudan emisyonları; Kapsam 2, bir işletmenin ithal ettiği, satın aldığı veya kullandığı enerjiyi üretirken neden olduğu doğrudan olmayan emisyonları; Kapsam 3 ise işletmenin kendisinin üretmediği veya kontrolü atındaki faaliyetlerden kaynaklanmayan, işletmenin değer zincirinde meydana gelen diğer tüm dolaylı emisyonları ifade etmektedir. Karar’ın uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla, TSRS’leri uyguladıkları ilk 2 yıllık raporlama döneminde işletmelerin Kapsam 3 olarak sınıflandırılan sera gazı emisyonlarını açıklamaları zorunlu tutulmamıştır.

Sonuç

Sürdürülebilirlik performansını etkili bir şekilde paydaşlara aktaran şirketler, bir dizi önemli fayda elde edebilirler. Bu faydalar arasında artan şeffaflık, gelişmiş karar verme süreçleri, düşük risk seviyeleri, yatırım çekme yeteneği ve çalışan motivasyonunun artması bulunmaktadır. Bu nedenlerle, şirketlerin sürdürülebilirlik konusundaki gelişmeleri yakından takip etmeleri ve bu alanda aksiyon almaları son derece önemlidir. Bu, hem şirketin uzun vadeli başarısını artırırken hem de toplumsal ve çevresel etkilerini olumlu yönde şekillendirme potansiyelini artırır tanımlanabilir (Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, 2023).

Kaynakça:

— Bircan, N.G., & Özcan, İ. (2023). Sürdürülebilirlik raporlaması açısından UFRS S1 ve S2 taslak standartlarına uyum sürecinin değerlendirilmesi: BIST sürdürülebilirlik 25 endeksi işletmeleri üzerine bir araştırma. Muhasebe Enstitüsü Dergisi - Journal of Accounting Institute, 69, 21-43. https://doi.org/10.26650/MED.1253502

— Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2023). Soru ve Cevaplarla Sürdürülebilirlik Raporlaması. Erişim: 03.04.2024, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Sustainability/Soru_ve_Cevaplarla_Surdurulebilirlik_Raporlamasi_30_05_2023-.pdf

— T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). 2024-2026 Orta Vadeli Program Erişim: 03.04.2024, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/09/Orta-Vadeli-Program_2024-2026.pdf

— International Federation of Accountants. (2024). State of Play: Sustainability Assurance Disclosures – February 2024. Erişim: 03.04.2024, https://ifacweb.blob.core.windows.net/publicfiles/2023-02/IFAC-State-of-Play-Sustainability-Assurance-Disclosures_0.pdf

— Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun 27 Aralık 2023 tarihli Kararı. (2023). T.C. Resmi Gazete (22354, 29 Aralık 2023).

— Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu. (2023). TSRS S2 İklimle İlgili Açıklamalar Taslak Erişim: 03.04.2024,  https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/TSRS_S2_Iklimle_Ilgili_Aciklamalar_Taslak.pdf