Hedefli Reklamcılık Uygulamaları Mercek Altına Alındı

Reklam Kurul’u (“Kurul”) tarafından yayınlanan 20.03.2024 tarihli "Duyuru" uyarınca, gerçekleştirilen 343 sayılı ve 12.03.2024 tarihli Kurul toplantısında internet alışveriş sitelerinin üyelik şartlarının mercek altına alındığı belirtilmiştir.

Bilindiği üzere, Ticari Reklam ve Haksız Uygulamalar Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Aldatıcı Ticari Uygulamalar maddesinin 22.fıkrası uyarınca “İnternet ortamında bir mal veya hizmete ilişkin yönlendirici ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen yöntemler kullanmak” aldatıcı ticari uygulamalar arasında sayılmıştır. Nitekim, 2022’de getirilen bu düzenleme uyarınca, Kurul’un son zamanlarda internet ortamında yürütülen bu tarz faaliyetlere dikkat kesildiği gözlemlenmektedir.

Bu kapsamda, 343 sayılı ve 12.03.2024 tarihli Kurul toplantısı nezdinde incelenen uygulamalara ilişkin örnek kararları sizler için derledik.

1- 2024/2262 sayılı Nilüfer Turizm “Artı Bilet” Kararı

Yapılan incelemeler sonucunda; internet sitesinde tüketicilerin otobüs bileti almak amacıyla bahsi geçen internet sitesinden, tüketicilerin ödeme aşamasına geçtikleri, açılan ödeme sayfasında tüketicilerin rızasına sunulmadan “Artı Bilet Üyesi Olmak İstiyorum.” yazılı kutucuğun önceden işaretli bir şekilde geldiği; söz konusu uygulamanın, tüketicilerin rızaları dışında, bilgi, tecrübe ve dikkat eksikliğinden faydalanılarak üyeliğe zorladığı, diğer taraftan "Artı Bilet" uygulamasına üye olan tüketicilerin, üyelikten çıkmalarının zorlaştırıldığı, üye olma aşaması kadar kolay olmadığı tespit edilmiştir.  Ayrıca, tüketicilere "Artı Bilet" uygulamasına üye olmaları sürecinde firmaya ait siteyi, içeriği veya hizmetleri ile olan etkileşimleri kullanılarak gerçekleştirilen hedefli reklamcılığı kabul edip etmemelerine ilişkin bir seçenek sunulmadığı, söz konusu ticari uygulamanın tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkilediği ve tüketicilerin açıkça bilgilendirilmediği, tüketicilere hizmet satın almalarının ardından firmanın internet sitesi üzerinde iz bırakmama imkanının tanınmadığı değerlendirilmiştir.

Bu doğrultuda, söz konusu ticari uygulamaların yanıltıcı nitelikte olduğu ve dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiği değerlendirilerek, Kurul tarafından 347.128-TL idari para cezası verilmiş olup ve haksız uygulamaların düzeltilmesi kararı alınmıştır.

2- 2023/326 sayılı “Amazon Türkiye” Kararı

Yapılan incelemeler sonucunda; satışa sunulan ürünlerin tüketiciler tarafından satın alınması sürecinde, tüketicilere herhangi bir farklı seçeneğe yer verilmeden “Giriş Yap” ve “Amazon Hesabınızı Oluşturun” seçeneklerinin sunulduğu, ürünleri satın almak üzere hesap oluşturma sürecinde ise tüketicilerin “Bir hesap oluşturduğunuzda, Amazon'un Kullanım ve Satış Koşullarını kabul etmiş olursunuz. Daha fazla bilgi için...İlgi Alanına Dayalı Tanıtımları inceleyebilirsiniz.” koşulunu kabul ederek hedefli reklamcılığı kabul etmek zorunda bırakıldığı tespit edilmiştir.

Ayrıca, tüketicilerin hesap oluşturduktan sonra hedefli reklamcılığa maruz kalmamak için hesap ayarlarında değişiklik yapmaya yönlendirilmelerinin yani tüketicilerin hedefli reklamcılık koşulunu kabul etmelerinden daha zor bir yolla koşuldan çıkmasından sağlanmasının aykırılığı gidermede yeterli olmadığı, söz konusu uygulamanın gerçekleştirilebilmesi için tüketicilerin üyelik aşamasında açık rızalarının alınarak hedefli reklamcılığı kabul etmelerinin sağlanması gerektiği değerlendirilmiştir.

Bu kapsamda, Kurul tarafından anılan ticari uygulamaları durdurma cezası verilmesine ve inceleme konusu uygulamanın düzeltilmesine karar verilmiştir.

3- 2023/327 sayılı Trendyol Kararı

İnternet sitesinde satışa sunulan ürünlerin tüketiciler tarafından satın alınması sürecinde tüketicilere “Giriş Yap”, “Üye Ol” ve “Üye Olmadan Devam Et” ifadelerine yer verildiği tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda; inceleme konusu ticari uygulamaların, tüketici ve reklam hukuku kurallarına aykırı olmadığına karar verilmiştir.

Görüldüğü üzere, Reklam Kurulu tarafından, satın alma aşamasında tüketicilere üyelik koşulu sunan internet siteleri incelenmiştir. Bu kapsamda tüketicilerden satın alma işlemi için zorunlu ve gerekli olan bilgilerden daha fazla kişisel verinin talep edilip edilmediği, üyelikten çıkmak için üyeliğe girişte öngörülen yöntemlerden daha ağır koşullar öngörülerek üyelikten çıkmanın zorlaştırılıp zorlaştırılmadığı, üyelik sözleşmesi ile birlikte, çerez ve ticari ileti onayının tüketici tercihine sunulup sunulmadığı, kişisel verilerinin hedefli reklamcılık ve pazarlama amacıyla üçüncü kişilerle paylaşılıp paylaşılmadığı hususları değerlendirmeye alınmıştır.