REMIT Uyarınca Temsilci Atama Yükümlülüğü 8 Kasım 2024 Tarihi İtibariyle Başlıyor

Enerji piyasasında şeffaflığı sağlamak amacında olan REMIT’te 16 Nisan 2024 tarihi itibariyle yapılan değişikliklerin bazıları 8 Kasım 2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Bu yazımızda öncelikle genel hatlarıyla REMIT’i ele aldık, akabinde düzenlemede yapılan değişiklikler ile Avrupa Birliği’ne özellikle elektrik tedarik eden piyasa katılımcılarının dikkat etmesi gereken hususları listeledik.

1. Kısaca REMIT

28 Aralık 2011 tarihinde yürürlüğe giren 1227/2011 no’lu REMIT, yani "Toptan Enerji Piyasasında Bütünlük ve Şeffaflık Düzenlemesi" (Regulation on Wholesale Energy Market Integrity and Transparency), Avrupa Birliği tarafından enerji piyasalarında adil rekabetin sağlanması ve manipülasyonların önlenmesi amacıyla geliştirilmiş bir düzenlemedir. Bu düzenleme, elektrik ve doğalgaz piyasalarını hedef alır ve enerji piyasasındaki tüm aktörlerin şeffaflık ilkelerine uygun hareket etmelerini sağlar.

REMIT'in amacı, enerji piyasalarında fiyatların doğru oluşmasını temin etmektir. Bu bağlamda, piyasada işlem yapan katılımcılara, işlemlerine ilişkin bir takım iç bilgileri (inside information) ifşa etme zorunluluğu getirilmiştir. Böylece tüm piyasa katılımcılarının, fiyatları belirleyen gelişmeler hakkında eşit ve şeffaf bir bilgi akışına sahip olması amaçlanmıştır. Ayrıca, piyasa manipülasyonu, dolandırıcılık, hileli işlemler gibi fiyatları veya piyasa dengesini bozan tüm hareketler de REMIT ile yasaklanmıştır.

Ayrıca Avrupa Birliği (“AB”) elektrik ve doğalgaz piyasalarında işlem yapan piyasa katılımcılarının Avrupa Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı’na (Agency for the Cooperation of Energy Regulators – “ACER”) kayıt yaptırması gerekmektedir. Nitekim REMIT’e ilişkin denetim yükü de yine aynı idari birim olan ACER’a bırakılmıştır.

2. 2024 Yılında Yapılan Değişiklikler ile Öngörülen Yükümlülükler

Yapılan değişiklik ile ifşaya konu piyasa işlemleri REMIT’in kapsamına dahil edilmiş, doğalgaz ve elektrik depolama faaliyetleri de iç bilgisi açıklanması gereken işlemler arasında sayılmıştır. Yine daha önce piyasa katılımcılarının emirlerini alan ve diğer tarafa ileten kimselerin, emre konu işlemleri piyasa katılımcıları adına yerine getirilebileceği de düzenlemeye eklenmiş olup bu kimselerin piyasayı bozan eylemleri bildirmeleri gerekliliği de REMIT’de kendine yer bulmuştur.

Daimî enerji ticareti yapan piyasa katılımcılarının, işlemlerini belirli algoritmaları işleterek yerine getirmeleri sebebiyle insan müdahalesi olmayan bu faaliyetlerin piyasanın manipüle edilmesi ihtimalini artırdığı kaydedilmiş bu nevi algoritmalardan yararlananların durumu ACER’e bildirmesi gerektiği düzenlenmiştir.

Ayrıyeten REMIT’e konu piyasa faaliyetlerinin farklı yaptırım sistemlerini benimseyen üye ülkeler ve hatta AB dışı ülkeler arasında meydana getirilmesi sebebiyle, piyasa bozucu işlemler söz konusu olduğunda ilgili devletlerin yargılama konusunun uluslararası niteliği gereği yargı yetkisini kullanmakta çekimser davrandığı kaydedilmiş, bu minvalde cezasızlığın önüne geçmek için ACER’in denetim yetkisinin kapsamının genişletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda ACER’in doğrudan para cezası uygulama yetkisi olmaksızın, sınır ötesi soruşturmalar kapsamında aldığı yerinde denetim kararlarına ve bilgi taleplerine uyulmasını sağlamak için periyodik para cezaları uygulayabileceği düzenlenmiştir.

Sınırötesi niteliği ile getirilen değişiklikler arasında en can alıcı olanı ise temsilci atamasına ilişkindir. 8 Kasım 2024 tarihine kadar, üçüncü bir ülkede yerleşik olup REMIT’in 8(1) maddesi uyarınca ACER’e rapor edilmesi gereken işlemler yapan piyasa katılımcılarının: (i) faaliyet gösterdikleri üye ülkede temsilci atamaları; (ii) halihazırda bu üye ülkede REMIT kapsamında kayıtlı olup olmadıkları bildirmeleri ve (iii) eğer kayıtlı değillerse, temsilci atadıkları üye ülke nezdinde kayıt yaptırmaları veya mevcut kayıtlarını buraya taşımaları gerekmektedir. Getirilen bu düzenleme ile, REMIT kaydının, temsilcinin atanacağı ülkede bulunmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Ayrıyeten temsilcinin, AB sınırları içerisinde bulunmak koşuluyla gerçek veya tüzel kişi olabileceği, şube veya iştirak niteliği taşıması gerekmediği veya enerji piyasasında aktif olması zorunluluğu bulunmadığına da yer verilmiştir.

Bu kapsamda, piyasa katılımcıları atadıkları temsilcinin adını, e-posta adresini, posta adresini ve telefon numarasını, 8 Kasım 2024 tarihine kadar ACER’e bildirmelidir.

3. REMIT Değişikliklerinin AB ile Enerji Ticareti Yapan Türk Şirketlere Etkisi

REMIT’te yapılan değişikliklerin Türk şirketler bakımından en özellikli hükmü, temsilci atama zorunluluğuna ilişkindir. Nitekim AB ile enerji ticareti (elektrik ve doğalgaz) yapmasına rağmen AB içerisinde herhangi bir yapılanması olmayan Türk şirketlerin de aktif ticaret içerisinde oldukları üye devletlerde 8 Kasım 2024 tarihine dek temsilci ataması gerekecektir.

ACER tarafından piyasa katılımcılarına gönderilen 25 Eylül 2024 tarihli bildirimde, AB sınırları içerisinde yapılanması olmaması sebebiyle temsilci ataması gereken şirketlerin, birden fazla üye ülkede aktif piyasa işlemi yapması halinde bu ülkelerden birini seçerek kaydını ve temsilci atamasını o üye ülkede yapmasının yeterli olduğu açıklığa kavuşturulmuştur.

Öte yandan AB ile enerji ticareti yapan Türk şirketlerin, ACER’e tanınan denetim yetkisinin kapsamının genişletilmesiyle haklarında ACER tarafından soruşturma yapılabileceği göz önünde tutulmalı, bu minvalde REMIT’in gerekliliklerini yerine getirme noktasında hassas davranılması gerektiği gözden uzak tutulmamaktadır.