Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları Hakkında Temel Bilgiler

A. TSRS Nedir?

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (“TSRS”), işletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını raporlamalarını sağlayarak şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine bağlılığını güçlendirmeyi hedeflemektedir. TSRS, işletmelerin sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerini açıklamalarını zorunlu kılan standartlardır. Bu standartlarla; çevresel, sosyal ve yönetişim (“ÇSY”) kriterlerine dayalı olarak işletmelerin sürdürülebilirlik çabalarının ölçülmesi ve raporlanması yükümlülüğü getirilmiştir.

TSRS, Kamu Gözetimi Kurumu (“KGK”) tarafından 29 Aralık 2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan kararla 1 Ocak 2024 itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Bu standartlar, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı’nın (“IFRS Foundation”) geliştirdiği ve Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (“ISSB”) tarafından yayımlanan IFRS S1 ve IFRS S2 standartlarına dayanmaktadır.

B. TSRS’nin Amaçları Nelerdir?

TSRS, işletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını raporlamaları için belirli ilkeler ve gereklilikler içerir. İşletmeler; kısa, orta ve uzun vadeli sürdürülebilirlik risklerini ve fırsatlarını değerlendirmeli ve bu bilgileri yatırımcılara sunmalıdır. Bu çerçevede, TSRS iki adet standart serisinden oluşmaktadır.

1. Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler (“TSRS1”)

TSRS 1’in amacı bir işletmenin, sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları hakkında, genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcılarına işletmeye kaynak sağlamalarına ilişkin kararlar verirken faydalı olacak bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktır. İşletmenin finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenen fırsatlar ve risklerin raporlanması gerekmektedir.

2. İklimle İlgili Açıklamalar (“TSRS2”)

TSRS 2’nin amacı, bir işletmenin genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcılarına işletmeye kaynak sağlamaya ilişkin kararlar alırken faydalı olacak, iklimle ilgili İşletmenin finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenen riskler ve fırsatlar hakkında bilgi açıklamasını zorunlu kılmaktır. Açıklama kapsamı:

i. İşletmenin iklimle ilgili maruz kaldığı riskler:

• - İklimle ilgili fiziksel riskler ve

• - İklimle ilgili geçiş riskleri

ii. İşletmenin iklimle ilgili sahip olduğu fırsatları kapsar.

C. TSRS Uygulama Kapsamı

KGK, TSRS’nin Uygulama Kapsamına İlişkin Kurul Kararı’nda (“Karar”) sayılan kurum, kuruluş ve işletmeler sürdürülebilirlik raporlaması kapsamındadır.

1. Bankalar

19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi bankalar herhangi bir eşik değere tabi olmaksızın zorunlu raporlama kapsamındadırlar. Ancak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde yer alanlar bankalar bu uygulamadan muaf tutulmuştur.

2. Aşağıdaki eşiklerin en az ikisini art arda iki raporlama döneminde (varsa bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte) sağlayan aşağıda sayılan kurum, kuruluş ve işletmelerin TSRS uyarınca Sürdürülebilirlik Raporu hazırlamaları gerekmektedir:

• - Aktif toplamı 500 Milyon Türk lirası

• - Yıllık net satış hasılatı 1 Milyar Türk lirası

• - Çalışan sayısı 250 kişi

i. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi aşağıdaki şirketler:

• - Yatırım kuruluşları

• - Kolektif yatırım kuruluşları

• - Portföy yönetim şirketleri

• - İpotek finansmanı kuruluşları

• - Merkezî takas kuruluşları

• - Merkezî saklama kuruluşları

• - Veri depolama kuruluşları

• - Sermaye piyasası araçları bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören veya işlem görmeleri amacıyla Sermaye Piyasası Kurulunca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan izahname veya ihraç belgesi bulunan anonim şirketler

• - Bir borsada veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem görmemekle birlikte halka arz edilmeksizin pay hariç sermaye piyasası aracı ihraç eden (ihraç ettikleri sermaye piyasası araçlarının itfa edildiği hesap döneminin sonuna kadar) veya bu amaçla Sermaye Piyasası Kurulunca onaylanmış geçerlilik süresi bulunan ihraç belgesi olan anonim şirketler

ii. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi aşağıda sayılan işletmeler:

• - Derecelendirme kuruluşları

• - Finansal holding şirketleri

• - Finansal kiralama şirketleri

• - Faktoring şirketleri

• - Finansman şirketleri

• - Varlık yönetim şirketleri

• - Finansal holding şirketlerinde ve bankalarda 5411 sayılı Kanunda tanımlandığı şekliyle nitelikli paya sahip olan şirketler

• - Tasarruf finansman şirketleri

iii. Diğer İşletmeler

• - 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri

• - Borsa İstanbul piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticaretiyle iştigal eden şirketler

İşletmenizin raporlama kapsamında olup olmadığını KGK’nin aşağıdaki şemasından kontrol edebilirsiniz:

D. TSRS Temel İçerik

İşletmeler, hem TSRS 1 hem de TSRS 2 kapsamında raporlama yaparken (i) Yönetişim, (ii) Strateji, (iii) Risk Yönetimi ve (iv) Metrikler ve Hedefler adlı başlıklara yönelik açıklamalar sunar:

1. Yönetişim

TSRS kapsamında yönetişim, işletmelerin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatları izlemek ve yönetmek için kullandığı yönetişim süreçleri, kontrolleri ve prosedürleri kapsar.

Yönetişim ile ilgili açıklamaların amacı, işletmenin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatları izlemek, yönetmek ve denetlemek için kullandığı yönetişim süreçleri, kontroller ve prosedürler hakkında bilgi sağlamaktadır.

Bu bağlamda, yönetişim ile ilgili açıklamalar kapsamında işletmelerin sürdürebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatlar konusundaki sorumluluk ve görev tanımlamaları, bu unsurların politikalarına etkisi, yönetişim biçimleri, karar mekanizmaları ve etkinliği ile bilgilendirme ve raporlama süreçleri gibi yönetsel açıklamalara yer verilir.

2. Strateji

TSRS kapsamında strateji, işletmelerin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatları yönetmek için kullandığı yaklaşımı ifade eder.

Stratejiye ilişkin finansal açıklamaların amacı, işletmenin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatları yönetme stratejisi hakkında bilgi sağlamaktır.

Açıklamalar aşağıdaki konuları içerir:

• Riskler ve Fırsatlar: İşletmenin kısa vadede, orta vadede ve uzun vadede beklentilerini makul şekilde etkilemesi beklenen sürdürülebilirlik ve iklim ile ilgili riskler ve fırsatlar hakkında açıklamalar.

• İş Modeli ve Değer Zinciri: İşletmenin iş modeli ve değer zinciri üzerinde sürdürülebilirlik ve iklim ile ilgili risklerin ve fırsatların etkileri hakkında açıklamalar.

• Strateji ve Karar Alma: Sürdürülebilirlikle ve iklimle ilgili risklerin ve fırsatların işletmenin stratejisi ve karar alma mekanizması üzerindeki etkilerine ilişkin açıklamalar.

• Finansal Durum, Finansal Performans ve Nakit Akışları: Sürdürülebilirlikle ve iklimle risk ve fırsatların işletmenin mevcut finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları üzerindeki mevcut ve kısa, orta ve uzun vadede öngörülen etkilerine ilişkin açıklamalar.

• Dirençlilik: İşletmenin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risklerden kaynaklanan belirsizliklere uyum sağlama kapasitesi ve işletmenin stratejisinin ve iş modelinin sürdürebilirlik ve iklimle ilgili risklere karşı dirençliğine dair açıklamalar.

3. Risk Yönetimi

Risk yönetimi, işletmelerin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirlemek, değerlendirmek, önceliklendirmek ve izlemek için kullandığı süreçleri (“Süreçler”) içerir.

Risk yönetimine ilişkin sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili açıklamaların amacı aşağıdaki konulara yönelik bilgi sağlamaktır.

i. Süreçlerin işletmenin genel risk yönetimi sürecine entegre edilip edilmediği, nasıl entegre edildiği ve genel risk yönetimi sürecine nasıl bilgi verdiği dahil olmak üzere Süreçlere yönelik detaylı bilgi,

ii. İşletmenin genel risk yönetimi sürecine yönelik değerlendirmeler

Risk yönetimi kapsamında açıklamalar, işletmelerin süreçleri ve politikaları hakkında girdiler ve parametreler, senaryo analizi kullanımı, risklerin etkilerinin değerlendirilmesi, risklerin önceliklendirilmesi, izleme yöntemleri ve süreçlerdeki değişiklikler gibi unsurları kapsamalıdır. Ayrıca, sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili fırsatları belirleme ve değerlendirme süreçleri ile bu süreçlerin genel risk yönetimi sürecine entegrasyonu ve bu süreç hakkında nasıl bilgilendirme yapıldığı da açıklanmalıdır.

4. Metrikler ve Hedefler

Metrikler ve hedefler, işletmelerin kendi belirlediği veya mevzuat uyarınca ulaşması gereken hedeflere yönelik ilerlemeler de dâhil olmak üzere, sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatlara dair performansını ifade eder. Açıklamalar aşağıdaki konulara yönelik detay bilgi içerir:

• Sürdürülebilirlikle ilgili Metrikler: Geçerli bir standardın zorunlu kıldığı metrikler ve işletmenin sürdürebilirlikle ilgili risk veya fırsat ve performansını ölçmek ve izlemek için kullandığı metriklere yönelik açıklamalar.

• Sürdürülebilirlikle ilgili Hedefler: İşletmenin stratejik hedeflerine ulaşma yolundaki ilerlemesini izlemek için belirlediği hedefler ile mevzuat uyarınca yerine getirmesi gereken hedeflere ilişkin açıklamalar.

• İklimle ilgili Metrikler: Sera gazı emisyonları, iklimle ilgili geçiş riskleri, iklimle ilgili fiziksel riskler, iklimle ilgili fırsatlar, sermaye dağıtımı, iç karbon fiyatları, ücretlendirme üzerindeki etkileri gibi sektörler arası metrik kategorilerine ilişkin açıklamalar.

• İklimle İlgili Hedefler: Stratejik hedeflerine ulaşma yolundaki ilerlemeyi izlemek için belirlediği iklimle ilgili nicel ve nitel hedeflere ilişkin açıklamalar ve sera gazı emisyon hedefleri de dahil olmak üzere yasa veya yönetmelik gereği yerine getirmesi gereken hedeflere yönelik açıklamalar.

E. TSRS – Genel Hükümler

1. Rehberlik Kaynakları

İşletme, beklentilerini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları belirlerken, TSRS’leri uygular.

TSRS’lere ek olarak aşağıdaki kaynaklarda da faydalanılabilir:

i. İşletme, Sürdürülebilirlik Muhasebe Standartları Kurulu (“SASB”) Standartlarındaki açıklama konularına atıfta bulunabilir ve bu konuların uygulanabilirliğini değerlendirir. İşletme, SASB Standartlarında yer alan açıklama konularının işletmenin içinde bulunduğu koşullara uygulanamayacağı sonucuna da varabilir.

ii. TSRS’ler ile çelişmediği sürece, İşletme aşağıdakilere atıfta bulunabilir ve bunların uygulanabilirliğini değerlendirir:

• - Su ile İlgili Açıklamalar için İklim Şeffaflık Standartları Kurulu (“CDSB”) Çerçeve Uygulama Rehberi ve Biyoçeşitlilik ile İlgili Açıklamalar için CDSB Çerçeve Uygulama Rehberi,

• - Genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere yükümlülükler getiren diğer standart belirleyici organların en son düzenlemeleri ve

• - Aynı sektör veya coğrafyalarda faaliyet gösteren işletmeler tarafından belirlenen sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar.

TSRS kapsamında yapılan raporlamalar çerçevesinde atıfta bulunulabilecek rehberlik kaynaklarına TSRS 1 EK-C’de yer verilmiştir.

2. Açıklamanın Yeri

İşletme, TSRS’lerin gerektirdiği açıklamaları genel amaçlı finansal raporlarının bir parçası olarak sağlar.

İşletme yönetiminin değerlendirmeleri veya benzer bir rapor işletmenin genel amaçlı finansal raporlamasının bir parçasını oluşturduğu durumlarda, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar işletmenin yönetim değerlendirmelerine veya benzer bir rapora dâhil edilebilir.

Yönetimin değerlendirmeleri ya da benzer bir rapor; “yönetim raporu”, “yönetimin görüşleri ve analizi”, “faaliyet ve finansal gözden geçirme raporu”, “entegre rapor” ve “strateji raporu” da dâhil çeşitli isimlerle anılabilir veya raporlara dâhil edilebilir.

3. Raporlamanın Zamanı

İşletme, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını ilgili finansal tablolarıyla aynı zamanda raporlar. İşletmenin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaları, ilgili finansal tablolarla aynı raporlama dönemini kapsar.

KGK’nın 29 Aralık 2023 tarihli ve 32414 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan kararı uyarınca sürdürülebilirlik raporlaması yapması zorunlu işletmelerin 1 Ocak 2024 tarihi itibariyle başlayan hesap dönemlerine ilişkin raporlama yapmaları zorunludur. Bu raporlamaları da hesap dönemini takip eden ilk yıllık raporlama döneminde (2025) yapmaları gerekmektedir.

İşletmeler, TSRS’leri uyguladıkları ilk yıllık raporlama dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporlarını ilgili döneme ilişkin finansal raporlarını yayımladıktan sonra raporlayabilir[1]. Bu geçiş muafiyetine ilişkin olarak işletmeler sürdürülebilirlik raporlarını;

i. Ara dönem finansal rapor sunulması gerekiyorsa, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem finansal raporla aynı tarihte,

ii. İhtiyari olarak ara dönem finansal raporlama yapılması durumunda, raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ayı geçmemek kaydıyla, ikinci çeyrek veya altı aylık ara dönem genel amaçlı finansal raporla aynı tarihte,

iii. Herhangi bir ara dönem finansal rapor sunulmaması durumunda, TSRS’lerin ilk kez uygulandığı yıllık raporlama döneminin sonundan itibaren dokuz ay içerisinde,

raporlar.

4. Kapsam

İşletmeler, TSRS1 ve TSRS2 kapsamında sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili finansal açıklamaları ilgili standarda uygun şekilde raporlar. İşletmenin gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenemeyecek sürdürebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatlar kapsam dışındadır.

İşletmelerin, uygulama kapsamı çerçevesinde TSRS’leri uyguladıkları ilk iki yıllık raporlama dönemlerinde Kapsam 3 sera gazı emisyonlarını açıklamaları zorunlu değildir.

5. Karşılaştırmalı Bilgi

Başka bir TSRS izin vermedikçe veya aksini gerektirmedikçe, bir işletme raporlama döneminde açıklanan tüm tutarlar için önceki dönemle ilgili karşılaştırmalı bilgileri açıklar. Bu bilgilerin, raporlama dönemi için sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların anlaşılması açısından faydalı olması durumunda, işletme, sürdürülebilirlikle ilgili açıklayıcı ve tanımlayıcı finansal bilgiler için karşılaştırmalı bilgileri de açıklar.

Karşılaştırmalı bilgiler işletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını ölçmek adına önemli bir gösterme olarak kabul edilmektedir.

İşletmelerin TSRS’leri uyguladığı ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgileri sunması zorunlu değildir.

6. Uygunluk Beyanı

Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaları TSRS’lerin tüm hükümlerine uyan bir işletme, açık ve koşulsuz bir uygunluk beyanına yer verir. İşletme, TSRS’lerin tüm hükümlerine uymadığı sürece, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, TSRS’lere uygun olduğunu belirtemez.

F. Muhakemeler, Belirsizlikler ve Hatalar

TSRS kapsamında yapılacak raporlamalarda ortaya konulması gereken muhakemeler, açıklanması gereken ölçüm belirsizlikleri ve geçmiş dönem raporlamalarındaki hatalara ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.

1. Muhakemeler

Raporlama yapan işletme, genel amaçlı finansal tablo kullanıcılarının, tutar tahminlerini içerenler dışında, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını hazırlama sürecinde yaptığı ve bu açıklamalarda yer alan bilgiler üzerinde en önemli etkiye sahip olan muhakemeleri anlamalarına olanak sağlayan bilgileri açıklar. Örneğin, işletme aşağıdaki konularda muhakemelerde bulunmalıdır:

i. İşletmenin beklentilerini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili risklerin ve fırsatların belirlenmesi,

ii. Sürdürülebilirlikle ilgili risklerin ve fırsatların belirlenmesine ilişkin hangi rehberlik kaynaklarının uygulanacağının belirlenmesi,

iii. Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalara dâhil edilecek önemli bilgilerin belirlenmesi ve

iv. Bir olayın veya koşullardaki değişikliğin önemli olup olmadığının ve işletmenin değer zinciri boyunca sürdürülebilirlikle ilgili etkilenen tüm risklerin ve fırsatların kapsamının yeniden değerlendirilmesinin gerekip gerekmediğinin değerlendirilmesi.

2. Ölçüm Belirsizliği

Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarda raporlanan tutarlar doğrudan ölçülemediğinde ve yalnızca tahmin edilebildiğinde, ölçüm belirsizliği ortaya çıkar. Bazı durumlarda, bir tahmin, belirsiz sonuçları olan gelecekteki kesin olmayan olaylar hakkında varsayımları içerir. Makul tahminlerin kullanılması, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların hazırlanmasının temel bir parçasıdır ve tahminlerin doğru bir şekilde tanımlanması ve açıklanması durumunda bilgilerin faydasını azaltmaz. Yüksek düzeyde bir ölçüm belirsizliği bile, böyle bir tahminin faydalı bilgi sağlamasını engellemez.

Raporlama yapacak işletme, genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarında raporlanan tutarları etkileyen en önemli belirsizlikleri anlamalarına olanak sağlayan bilgileri açıklamalıdır. Bu kapsamda ilgili işletme:

i. Yüksek düzeyde ölçüm belirsizliği içerdiğini açıkladığı tutarları belirler ve

ii. Bu kapsamda belirlenen her bir tutarla ilgili olarak aşağıdakiler hakkındaki bilgileri açıklar:

• - Ölçüm belirsizliğinin kaynakları – örneğin, söz konusu tutarın gelecekteki bir olayın sonucuna, bir ölçüm tekniğine veya işletmenin değer zincirindeki verilerin mevcudiyeti ve kalitesine bağımlılığı,

• - İlgili işletmenin söz konusu tutarı ölçerken yaptığı varsayımlar, tahminler ve muhakemeler.

3. Hatalar

Geçmiş dönem hataları; geçmiş dönem veya dönemlere ait işletmenin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalardaki eksiklikler ve yanlışlıklardır. Bu tür hatalar, aşağıdaki niteliklere sahip güvenilir bilginin kullanılmaması ya da yanlış kullanılmasından kaynaklanır:

i. Geçmiş dönem veya dönemlere ait finansal raporların yayımlanması için onaylandığı tarihte mevcut olan ve

ii. Söz konusu açıklamaların hazırlanmasında elde edilmesi ve dikkate alınması makul ölçüde beklenen.

Raporlama yapacak işletme, uygulamada mümkün olmama durumu hariç, açıklanan geçmiş dönem(ler) için karşılaştırmalı tutarları yeniden düzenleyerek önemli geçmiş dönem hatalarını düzeltmelidir.

[1] Sürece ilişkin yönlendirici bilgilere buradan erişebilirsiniz: https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7169000794778746880/?originTrackingId=B4%2B5bZFcRZ6mCIb6oKOwFg%3D%3D