32 Sayılı Karar’da Son Değişiklikler ve Hukuki Etkileri

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’da yapılan önemli değişiklikler, 15 Mart 2024 tarihli ve 32842 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 9595 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu değişiklikler, döviz, kıymetli maden, türev işlemler ve kambiyo düzenlemeleri başta olmak üzere birçok alanda yeni hükümler getirmiş ve mevcut uygulamaların kapsamını genişletmiştir.

Yurt Dışına Çıkarılabilecek Türk Parası Tutarı Artırıldı

Yapılan değişiklik ile, Türkiye’den yurt dışına fiziki olarak çıkarılabilecek Türk lirası üst sınırı 25.000 TL’den 185.000 TL’ye yükseltilmiştir. Bu kapsamda, artık bir kişi yurt dışına 185.000 TL’ye kadar nakit çıkarabilecektir. Bu miktarı aşan nakit çıkışları için ise mevcut uygulamada olduğu gibi nakit beyan formu ile beyanda bulunulması gerekecektir.

Yurt Dışı Türev İşlemlerinde Yeni Dönem

Yeni düzenlemeyle birlikte kural olarak, bedel transferinin bankalar aracılığıyla yapılması kaydıyla, yurt dışından gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri de dâhil her türlü türev aracın alım satımı, Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”) tarafından yetkilendirilmiş bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla yapılacaktır. Ancak bu kuralın bir istisnası olarak, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi inisiyatifleriyle yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlarla gerçekleştirdikleri işlemler, bu zorunluluğun dışında tutulmuş; yalnızca söz konusu işlemlerden doğan bedel transferlerinin bankalar üzerinden yapılması zorunlu kılınmıştır.

Ayrıca, yurt dışı finansal kuruluşların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetleri yasaklanmıştır.

Kaldıraçlı İşlemlerde Yurt Dışı Transfer Engeli ve Artan Denetim Süreci

Kaldıraçlı işlemlerin ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemlerinin yalnızca SPK tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla yapılabileceğine ilişkin hüküm geçerliliğini korumakla birlikte, bu işlemlere SPK yetkisi olmayan kişi ve kuruluşların aracılık etmesi yasaklanmış ve yurt dışına para transferi yapılması da engellenmiştir.

Yeni düzenleme ile birlikte bankalar ile ödeme ve elektronik para kuruluşlarına önleyici tedbir alma yükümlülüğü getirilmiş; SPK, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) arasında ise işlemlerin izlenmesine yönelik doğrudan bilgi paylaşımı ve koordinasyon mekanizması kurulmuştur. Aykırılıkların tespiti halinde ise Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirimde bulunulması gerektiği eklenmiştir.

Çekili Kıymetli Maden Satışına Sınırlama

Yeni düzenlemeyle birlikte, çekili kıymetli madenler yalnızca T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri ile vergi levhasında kıymetli maden üretimi veya ticareti yaptığı belirtilen kişiler tarafından Türkiye’de yerleşik diğer gerçek kişilere satılabilecektir; bu şartları taşımayanlara satış yapılamayacaktır.

Kredi Teminatlarında Döviz ve Kıymetli Madenle Garanti İmkânı

Yeni düzenlemeyle birlikte, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt içinden temin ettikleri döviz veya kıymetli maden cinsinden kredilere ilişkin olarak, bu kişilerin grup şirketleri veya doğrudan ortakları tarafından, Türkiye’de yerleşik banka ve finansal kurumlara muhatap döviz veya kıymetli maden cinsinden garanti ve kefalet verilmesine imkân tanınmıştır.

Kıymetli Maden Hesaplarında Yeni Dönem ve Kambiyo Statüsü

TCMB ve bankalar tarafından açılabilen altın depo hesaplarının kapsamı genişletilerek, artık tüm kıymetli madenleri içerecek şekilde yeniden tanımlanmıştır. Bu değişiklikle birlikte, hesap sahiplerine bu varlıklar üzerinde tasarruf, faiz belirleme ve iade işlemlerinde daha fazla esneklik sağlanmıştır.

Yeni düzenleme ile, kıymetli maden depo hesaplarında fiziki teslimat olmaksızın yapılan alım satım işlemleri kambiyo işlemi olarak kabul edilecektir. Bu tür işlemler, döviz işlemlerine benzer şekilde kambiyo mevzuatı kapsamında izlenecek ve denetlenecektir. Söz konusu düzenleme, işlemlerin kayıt altına alınmasını ve piyasalarda şeffaflığın artırılmasını hedeflemektedir.