Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar Yayımlandı

Bilindiği üzere, Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ve Türk parasını temsil eden belgelerin (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, ihracata, ithalata, özelliği olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunmasına Dair Kanun (“Kanun”)’un 6258 sayılı Kanunla değişik 1. maddesine göre Bakanlar Kurulu’nca alınan Türk Parasının Kıymetinin Korunmasına Dair 32 Sayılı Karar (“Karar”), 11.08.1989 tarih ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Düzenlediği esaslar itibariyle birçok kez değişiklik gören Karar, son olarak 15.03.2025 tarih ve 32842 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parasının Kıymetinin Korunmasına Dair 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar (“Değişik Karar”) ile değişikliğe uğramıştır.

Değişiklikler

Değişik Karar ile, Karar’da aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.

- Karar’ın 2. maddesinin j bendinin (xv) alt bendine “ kıymetli madenin çekilip ince bir şerit haline getirilerek veya şeridin çeşitli şekil ve ağırlıklarda kesilmesi suretiyle oluşturulan herhangi bir saflık ayarını haiz kıymetli madenleri” tanımlamak amacıyla “Çekili kıymetli maden” tanımı, “Bakanlıkça ilgili mevzuat çerçevesinde kıymetli maden rafinaj faaliyetinde bulunmak üzere faaliyet izni verilen tüzel kişileri,” tanımlamak amacıyla “Rafineri” tanımı getirilmiştir.

- Karar’ın 3. maddesinin (d) bendinde yer alan Türk parasının yurtdışına çıkarılmasında Bakanlıkça belirlenen esaslara tabi olma sınırı 25.000 TL’den, 185.000 TL’ye artırılmıştır.

- Karar’ın 6. maddesinin (7). bendinde, dövize ve kıymetli madene dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil sermaye piyasası mevzuatına göre düzenlenmiş her türlü türev araçların alım satımının, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş aracı kurumlarca sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde teşkilantıdırılmış borsalarda yapılacağına dair ifade değiştirilerek söz konusu işlemlerin aracı kurumlarla birlikte bankalarca da ve borsada yapılması sınırı olmaksızın sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde yapılabileceği belirtilmiştir.

- Karar’ın 6. maddesinin (8). bendinde ise bedel (değişiklikten önce “döviz”) transferinin bankalardan yapılması kaydıyla yurt dışından vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçlarının alım satımı Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş banka ve aracı kurumlar (Değişiklikten önce “aracı kuruluş”) tarafından yapılabileceği belirtilmiştir. Bununla birlikte Türkiye’deki yerleşik kişilere yönelik tanıtım, reklam ve pazarlama gibi faaliyetlerde bulunulmaması şartıyla, Türkiye’de yerleşik kişilerin tamamen kendi inisiyatifleri doğrultusunda, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlar ile yaptıkları türev işlemlerin, bankalar ve aracı kurumlar aracılığıyla yapılmasının zorunlu olmadığı ancak, söz konusu işlemlere ilişkin bedel transferlerinin herhalukarda bankalar aracılığıyla yapılması gerektiği düzenlenmiştir.

- Karar’ın kaldıraçlı işlemler ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemleri Türkiye’de yerleşik kişilerce yalnızca Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlar aracılığıyla yapılabileceğini düzenleyen 6. maddesinin (9). bendine ise söz konusu işlemlerin önlenmesi konusunda 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca faaliyet gösteren bankalar ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun uyarınca faaliyet gösteren ödeme ve elektronik para kuruluşları gerekli tedbirleri alma yükümlülüğüne ilişkin hüküm eklenmiştir. Bu tedbirlerin alınması hususunda Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın her türlü bilgiyi talepleri halinde birbirlerine doğrudan ya da oluşturulan sistem vasıtasıyla sağlayacağı ve bu fıkra hükmüne aykırı işlemlerin tespit edilmesi halinde Bakanlığa bildirimde bulunulacağı ifade edilmiştir.

- Karar’ın 7. maddesinin dördüncü fıkrasının çeşitli bendlerine “banka”, “maden” ve “çekili” ifadeleri eklenmiştir.

- Karar’ın 7. maddesinin yedinci fıkrasının (d) bendi, çekili kıymetli madenlerin satışının, Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuyum işletmeleri ve vergi levhasında kıymetli maden üretimi veya ticareti ile iştigal ettiği belirtilen Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler haricindeki Türkiye’de yerleşik gerçek kişilere yapılamayacağı düzenlenmiştir.

- Karar’ın 7. maddesinin yedinci fıkrasın (g) bendi eklenerek Bakanlık’ın yurt içinde alınıp satılabilecek çekili kıymetli madenlerin nitelikleri ile yurt içinde alım satımına ilişkin usul, esas ve istisnaları belirlemeye ve gerekli göreceği tedbirleri almaya da yetkili olduğu düzenlenmiştir.

- Karar’ın 15. maddesine beşinci fıkra eklenerek vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri dahil her türlü türev araçlarının alım satımının, Karar’ın 6. maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca yapılacağı düzenlenmiştir.

- Karar’ın 18. maddesine dördüncü fıkra eklenerek Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içinden temin edilen döviz veya kıymetli maden cinsinden kredilerin teminatı olarak, kredi kullananların Türkiye’de yerleşik grup şirketleri veya paylarına doğrudan sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortakları tarafından, bu krediler için Türkiye’ de yerleşik banka ve finansal kurumları muhatap döviz veya kıymetli maden cinsinden garanti ve kefalet verilmesi mümkün kılınmıştır.

- Karar’ın 19. maddesinin çeşitli bendlerinde yer alan “altın” ibaresi “kıymetli maden” olarak değiştirilmiş ve üçüncü fıkra eklenerek kıymetli maden depo hesaplarında fiziki teslimat olmaksızın yapılan alım satım işlemlerinin kambiyo işlemi sayılacağı düzenlenmiştir.

Yürürlülük Tarihi

Hükümlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütülecek olan Değişik Karar’ın, Karar’ın 19. maddesinde değişiklişik yapan 7. maddesi yayım tarihini takip eden ikinci gün, diğer maddeleri ise yayım tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.