AB’den Devrim Niteliğinde Düzenleme: Yapay Zekâ Yasası Onaylandı

Avrupa Birliği (AB), Yapay Zekâ Yasası (AI Act) ile devrim niteliğindeki teknolojiyi regülatif bir şekilde düzenlemeyi amaçlıyordu. Nitekim, 14 Haziran 2023’te Avrupa Parlamentosu yapay zekâ düzenlemesine ilişkin kurumlar arası müzakere süreçlerini başlatmıştı. Konuya ilişkin yazımızın yer aldığı TFP Haziran 2023 sayımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Gelinen aşamada Avrupa Parlamentosu, 13 Mart 2024’te dünyada yapay zekanın geleceğini belirleyecek önemli adımlardan birine imza atarak AI Act’i onayladı. AI Act, yapay zekâ teknolojilerinin kullanımını düzenlemesinin yanında güvenlik ve inovasyon açısından da oldukça kritik.

AI Act’in kapsamıysa; (i) AB içerisinde yerleşik olması önemli olmaksızın AB pazarında sunulacak yapay zekâ sistemlerinin sağlayıcılarına, (ii) AB’de bulunan yapay zekâ sistemlerinin kullanıcılarına ve (iii) AB dışındaki yapay zeka sistemlerinin AB içinde kullanılması hâlinde söz konusu sistemlerin sağlayıcılarına ve kullanıcılarına uygulanacak. Kapsamın bu kadar geniş tutulmasındaki hedeflerden biri de AB ülkelerinde kullanılacak yapay zekâ sistemlerinin güvenli olması ve temel haklara saygı gösterilmesi.

AI Act ile getirilen kurallara uyulmaması durumunda ise şirketlerin ödeyeceği para cezalarının ihlalin ve şirketin büyüklüğüne bağlı olarak 35 milyon Euro veya küresel cironun %7'si ile 7,5 milyon Euro veya cironun %1,5'i arasında değişeceği öngörülüyor.

AI Act, AB Resmî Gazetesi’nde yayımlanmasından yirmi gün sonra yürürlüğe girecek. Bununla birlikte AI Act’in tamamen uygulanabilir hale gelmesi, yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 24 ay içerisinde kademeli olarak şu şekilde olacak:

- Yürürlüğe girdikten 6 ay sonra; AB üyesi devletler yasaklanmış sistemleri aşamalı olarak kaldıracak;

- Yürürlüğe girdikten 12 ay sonra; genel amaçlı yapay zekâ sistemlerine getirilen yükümlülükler yürürlüğe girecek;

- Yürürlüğe girdikten 24 ay sonra; yüksek riskli kullanım durumları listesi içerisinde tanımlanan yüksek riskli sistem yükümlülükleri yürürlüğe girecek; ve 

- Yürürlüğe girdikten 36 ay sonra halihazırda başka AB mevzuatına tabi olan yüksek riskli sistem yükümlülükleri yürürlüğe girecektir.

Özetle, Avrupa Parlamentosu'nun AI Act’i onaylaması, yapay zekâ temelli teknolojilere yönelik atılan en büyük bir adımlardan biri. Bununla birlikte AI Act, yapay zekâ teknolojilerinin güvenli ve etik ilkelere uygun bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılmasını sağlamak adına atılmış somut bir adım olmasının yanında kapsamlı bir yol haritası da belirliyor. Bu sebeple, yapay zekâ alanında faaliyet gösteren şirketlerin şimdiden AI Act’in ön gördüğü sistematiğe uyumluluk süreçlerini başlatması oldukça kritik.

Avrupa Parlamento’sunun 13 Mart 2024 tarihli AI Act’i onayladığına dair duyurusuna buradan ulaşabilirsiniz (yalnızca İngilizcesi mevcut).