Yeşil Dönüşüme Yönelik Hedeflere Erişimde Kullanılabilecek Finansman İmkanları - TÜBİTAK

Yeşil Dönüşüme Yönelik Hedeflere Erişimde Kullanılabilecek Finansman İmkânları Raporu, Türkiye’nin yeşil dönüşüm hedeflerine ulaşmasında önemli bir yol haritası sunmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (“TÜBİTAK”), özellikle araştırma ve geliştirme (“Ar-Ge”) ve yenilik projeleri için sunduğu teşviklerle yeşil dönüşüm sürecinde merkezi bir rol üstlenmektedir. İşbu yazı serimizin bu bölümünde, TÜBİTAK’ın çevre dostu teknolojilere yönelik sağladığı destek programları ve bu programların Türkiye’nin sürdürülebilirlik hedeflerine sunduğu katkılar ele alınacaktır.

1501 TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı ve 1507 TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (“KOBİ”) proje bazlı araştırma, teknoloji geliştirme ve yenilik faaliyetlerini desteklemeyi hedeflemektedir. Projelere %75 oranında geri ödemesiz hibe desteği sağlanmaktadır. Her iki program da KOBİ’lerin proje bazlı Ar-Ge ve yenilikçilik kapasitelerini artırmayı, rekabet güçlerini yükseltmeyi ve Yeşil Mutabakat ile uyumlu projeleri teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Yeşil Mutabakat ile ilişkili projelere ek puan avantajı sağlanmaktadır. Programlara Türkiye’de yerleşik ve KOBİ ölçeğinde olan sermaye şirketleri başvuru yapabilmektedir. Başvurular, Ocak ve Temmuz aylarında yılda iki kez açılan çağrılar aracılığıyla kabul edilmektedir.

1707 Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı (“1707 Çağrısı”), 1507 TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı kapsamında yer alan bir çağrı olup, KOBİ’lerin yenilikçi ürün ve süreçler geliştirmesine yönelik müşteri ve tedarikçi kuruluşlar arasında iş birliğini teşvik etmektedir. 1707 Çağrısı, Ar-Ge

projeleriyle kamu kaynaklarının daha etkin kullanılmasını ve iş birliklerinin artırılmasını hedeflemektedir.1707Çağrısı’nabirMüşteri Kuruluş ve en az bir Tedarikçi Kuruluş ortak başvuru yapabilmektedir. Müşteri Kuruluş, Ar- Ge’ye dayalı çözümler için Tedarikçi Kuruluş ile iş birliği sözleşmesi imzalayan Türkiye’deki sermaye şirketlerini, Tedarikçi Kuruluş ise bu projelerde yer alan ve KOBİ ölçeğinde faaliyet gösteren sermaye şirketlerini ifade etmektedir.

1702 Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı (“1702 Çağrısı”) ile yükseköğretim kurumları, araştırma merkezleri, kamu kurumları, teknoloji transfer ofisleri ve teknoloji şirketleri tarafından geliştirilen patentli teknolojilerin Türkiye’deki sermaye şirketlerine lisanslama veya devir yoluyla aktarılmasına destek olunmaktadır. Projeler en fazla 60 ay süre ile desteklenecek olup proje bütçesi üst sınırı 4.000.000 TL’dir. Destek oranı üst sınırı büyük ölçekli Müşteri Kuruluşlar için %60, KOBİ ölçeğindeki Müşteri Kuruluşlar için %75’tir. 1702 Çağrısı’na Müşteri Kuruluş statüsündeki sermaye şirketleri ile teknoloji sağlayıcı kuruluş statüsündeki yükseköğretim kurumları, araştırma altyapıları, kamu kurumları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri, teknoloji transfer ofisleri ve 4691 sayılı Kanun kapsamında teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren sermaye şirketleri proje önerisi sunabilmektedir.

1711 Yapay Zekâ Ekosistem Çağrısı (“1711 Çağrısı”), Türkiye’deki sanayi kuruluşlarının ve KOBİ’lerin yapay zekâ tabanlı yenilikçi ürün ve süreçler geliştirmesini teşvik etmeyi amaçlayan bir Ar-Ge destek çağrısıdır. TÜBİTAK tarafından yürütülen 1711 Çağrısı, Müşteri kuruluşlar ile teknoloji sağlayıcı KOBİ’lerin yanı sıra üniversite araştırma merkezleri ve kamu araştırma enstitülerinin iş birliğini gerektiren projelere odaklanmaktadır. Ar-Ge destekleri için ayrılan kamu kaynaklarının daha etkin kullanımı amaçlanmaktadır. 1711 Çağrısı kapsamında, akıllı üretim sistemleri, akıllı tarım, gıda ve hayvancılık, finans teknolojileri ve iklim değişikliğinin etkileri gibi alanlarda projeler öncelikli olarak desteklenmektedir. 1711 Çağrısı’na bir Müşteri Kuruluş ile teknoloji sağlayıcı rolünde en az bir KOBİ statüsündeki şirket ve deneyimli bir üniversite araştırma laboratuvarı/merkezi veya kamu araştırma merkezi/enstitüsü ortak başvuru yapabilmektedir.

1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı (“1004 Destek Programı”), yükseköğretim kurumlarının araştırma altyapıları ile özel sektör Ar-Ge/Tasarım merkezleri ve kamu Ar-Ge birimlerinin iş birliği içinde yüksek teknoloji platformları oluşturarak, geliştirdikleri ürün ve teknolojilerin özel sektöre transfer edilmesini hedefler. Program, 2053 net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadele ve Avrupa Yeşil Mutabakatına uyum odaklı Ar-Ge ve yenilik projelerine öncelik vermektedir. Desteklenecek araştırma programlarına 150 milyon TL’ye kadar bütçe verilebilecektir. Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen araştırma üniversiteleri, TÜBİTAK’a bağlı Merkez ve Enstitüler, 6550 sayılı Kanun uyarınca yeterlik almış araştırma altyapıları başvuru yapabilmektedir. İş birliği platformunda en az iki Ar-Ge/Tasarım merkezi ve iki araştırma altyapısı veya kamu Ar-Ge birimi bulunması zorunludur.

1509 TÜBİTAK Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı (“1509 Destekleme Programı”) Türkiye’deki kuruluşların uluslararası Ar-Ge ve yenilik projelerine katılımını destekleyerek, teknik yeterliliklerinin ve bilgi birikimlerinin artırılmasını amaçlar. 1509 Destekleme Programı, uluslararası teknoloji transferini teşvik ederken, özgün teknolojilerin geliştirilmesine katkı sağlayarak, kuruluşların global pazarlarda daha etkin bir şekilde yer almasını hedeflemektedir. Türkiye’deki kuruluşların EUREKA programı dâhilindeki projelerine destek verilmekte, yenilikçi araştırma ve teknoloji geliştirme faaliyetlerinin teşvik edilmesi sağlanmaktadır. EUREKA programına katılan tüm Türkiye merkezli firmalar, bu destekten yararlanabilir. EUREKA, 1985’te Türkiye’nin de içinde bulunduğu 19 Avrupa ülkesi ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından kurulmuş olup ticarileşebilecek ürün ve süreçlerin geliştirilmesine yönelik projelerin desteklendiği uluslararası Ar-Ge destek programıdır. 1509 Destekleme Programı kapsamında destek için uygun bulunan büyük ölçekli firmaların Ar-Ge harcamalarına %60, KOBİ’lerin harcamalarına ise %75 oranında hibe sağlanması hedeflenmektedir.