Hergüner - Aylık Rekabet Bülteni - Mart 2023

Rekabet Kurulu’ndan Elon Musk’a İdari Para Cezası

Rekabet Kurulu, 6 Mart 2023 tarihinde internet sitesinde, Elon Musk’ın Twitter Inc.’in tek kontrolünü devralması üzerine başlattığı incelemenin sonuçlandığını duyurdu.

Hatırlanacağı üzere Elon Musk 2022 yılının Ekim ayında Twitter’ı satın alarak Twitter’ın tek kontrolüne sahip olmuştu. İncelemeye konu bu işlem, 2010/4 sayılı Rekabet Kurulundan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ (“Birleşme ve Devralmalar Tebliği”) kapsamında öngörülen ciro eşiklerinin aşılması ve bir kontrol değişikliği meydana getirmesi sebebiyle Rekabet Kurulu’nun iznine tabiydi. Rekabet Kurulu, işlem taraflarınca işlemin gerçekleşmesinden önce böyle bir izin başvurusu yapılmadığından re’sen bir inceleme yürütmüştür. Bunun sonucunda pazardaki rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığını değerlendirerek işleme izin verilmesine karar verilmiştir.

Bununla birlikte işlemin gerçekleştirilmesinden önce Kurul’a bildirilmemesi ve işlemin Kurul’un izni olmaksızın gerçekleştirilmesi (gun-jumping) dolayısıyla 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“RKHK”) 11. maddesi [1]  uyarınca Elon Musk’a 2022 mali yılındaki Türkiye cirosunun %0,1’i oranında idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.

Gun-Jumping Kavramı

RKHK’nın 7. maddesi ile Birleşme ve Devralmalar Tebliği hükümleri uyarınca hedef şirket veya şirketlerin kontrolünde kalıcı bir değişiklik meydana getiren ve işlem taraflarının cirolarının belirli eşikleri aştığı birleşme ve devralma işlemleri Kurul iznine tabidir. Kurul, izni için yapılan bildirimi takiben söz konusu işlemi pazardaki etkin rekabete ilgisi açısından inceleyerek işlem hakkında karar vermektedir.

Anılan izne tabi işlemlerin Kurul’un izni olmaksızın gerçekleştirilmesi ise “Gun Jumping” olarak adlandırılmaktadır. Bu şekilde gerçekleştirilen işlemler belli yaptırımlara maruz kalabilmektedir. Bu durumda, Kurul işleme dair incelemesini re’sen yapmaktadır. İnceleme sonucunda Kurul, işleme izin verirse idari para cezası uygulanmasına, işleme izin vermezse idari para cezasıyla birlikte işlemin sonlandırılmasına karar verebilmektedir.

Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesinin yanında başvuru süreci sonuçlanmadan işlemin gerçekleştirilmesi de gun jumping olarak nitelendirilebilmektedir. Kurul’un izni beklenmeksizin pay devrinin ticaret sicil müdürlüklerinde tescili gibi doğrudan hareket edilmesinin yanı sıra hedef şirket üzerindeki fiili kontrol değişiklerinin gerçekleştirilmesi gibi gun jumping örnekleri de mevcuttur. Böylesi senaryolarda somut olay bazında hedef şirketin değerini işlemin kapanışına kadar korumayı amaçlayan önlemlerin ötesinde hedef şirketin kontrolünün fiilen devralan tarafa verilip verilmediği araştırılmaktadır.

Konuda Avrupa Komisyonu’nun Altice/PT Portugal Kararı [2] özellikle 124 milyon Euro tutarında bir ceza verilmesi sebebiyle önem teşkil etmektedir. Kararda hedef şirket olan PT Portugal’ın işleyişi açısından Altice’e tanınan yetkilerin hedef şirketin değerini koruma amacını aşarak bağımsız hareket edebilen bir teşebbüs sınırının ötesine geçildiğine dikkat çekilmiştir.

Gun jumping riskine sebebiyet veren bir başka uygulama ise tarafların işlem süresince birbirleriyle paylaştıkları rekabet açısından hassasiyet teşkil eden bilgileridir. Bu hususta da tarafların işlem için gerekli bilgiler haricinde değiştirecekleri hassas bilgilerin risk teşkil edeceği Altice/PT Portugal kararında da değinilmiştir.

Kurul Deprem Kaynaklı Bir Sektör İncelemesi Başlattı

Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen deprem tüm ülke genelinde yıkıcı etkilere sebep oldu. Afetten en çok etkilenen 11 il bakımından piyasalarda ortaya çıkabilecek rekabet sorunları Kurul’un dikkatini çekti.

Bu kapsamda Kurul, 17 Mart 2023 tarihinde bir sektör incelemesi başlattığını duyurdu.

Söz konusu inceleme, temel olarak, belirli sektörlerde ani ve yüksek talebin oluşmasıyla teşebbüslerin rekabeti kısıtlayıcı veya bozucu olası faaliyetlerine yöneliktir. Ayrıca, afet bölgesinin yeniden imarı ve inşası sürecinde teşebbüsler arasında gerçekleştirilebilecek işbirliklerinin rekabetçi şekilde tasarlanması hedeflenmektedir.

Bu itibarla, deprem bölgesindeki piyasalarda ortaya çıkabilecek rekabetçi sorunların tespiti amacıyla odalar ve borsalar gibi kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlar başta olmak üzere, bölgede yerleşik paydaşlarla kalıcı ve hızlı bir iletişim kanalının oluşturulması planlanmaktadır. Bu kanal sayesinde deprem bölgesindeki toparlanma sürecini sosyal ve ekonomik boyutlarıyla geciktirebilecek rekabet sorunlarının tespiti ve gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte proaktif adımların atılmasının sağlanabileceği düşünülmektedir.

İngiliz Rekabet Kurumu’ndan İşverenlere Yönelik İşgücü Piyasasındaki Rekabet İhlallerine İlişkin Kılavuz

İngiliz Rekabet ve Piyasalar Kurumu (Competition and Markets Authority, “CMA”) iş gücü piyasasında rekabet hukukuna aykırı davranış ve anlaşmaların önceden tespit edilebilmesi ve işletmelerin uygulamalarının rekabete uyumlu hale getirilmesi için işverenlere yönelik bir kılavuz yayımladı. Kılavuz kapsamında teşebbüsler arası çalışan ayartmama anlaşmaları, çalışanların maaşlarını ortak belirlemeye yönelik anlaşmalar ve çalışanlara sunulan hüküm ve koşullara ilişkin bilgi paylaşımı işgücü piyasalarında söz konusu olabilecek üç temel rekabet hukuku ihlali olarak belirtilmiş ve bunlara sebebiyet verebilecek çeşitli davranışlardan kaçınılması tavsiye edilmiştir.

Bu kapsamda CMA, teşebbüslerin alabilecekleri önlemleri ve yapabilecekleri denetimleri şu şekilde sıralamıştır:

• Hangi tür sözleşmelerin rekabet hukuku kapsamında işçi ayartmama ve ücret sabitleme anlaşmaları kapsamında değerlendirileceğinin anlaşılması önemlidir.
• Çalışan ücretlerini sabitlemek üzere rakip teşebbüslerle anlaşma yapılmamalıdır.
• Rakip teşebbüslerle birbirlerinin çalışanlarını ayartmamak veya onları işe almamak için anlaşma yapılmamalıdır.
• Teşebbüsün kendisi veya çalışanları hakkındaki rekabete hassas bilgiler rakiplerle paylaşılmamalıdır.
• İşe alım personeline rekabet hukuku ve rekabet hukukunun işe alım bağlamında nasıl uygulanacağı konusunda eğitim verilmelidir.
• İşyeri içerisinde rekabet hukuku açısından riskli görülen hususlara ilişkin raporlama süreçlerinin işletildiğinden ve personelin bunlardan ve bunları nasıl kullanabileceklerinden haberdar olduğundan emin olunması gerekmektedir.

Kurul’un özel hastanelere ilişkin yürüttüğü soruşturma sonucunda verdiği ve Türkiye’de işgücü piyasalarındaki rekabet hukuku uygulaması bakımından önem teşkil eden karara Kasım ayı bültenimizde yer vermiştik. Kurul’un işçi ayartmama ve ücret sabitleme anlaşmalarına ilişkin değerlendirmelerine yer verdiğimiz Kasım ayı bültenimize buradan erişebilirsiniz.

[1] “Madde 11: Bildirilmesi zorunlu olan birleşme ve devralma işleminin Kurula bildirilmemiş olduğu hallerde, Kurul, herhangi bir şekilde işlemden haberdar olduğu zaman kendiliğinden birleşme veya devralmayı incelemeye alır. İnceleme sonucunda; a) Birleşme veya devralmanın 7 nci maddenin birinci fıkrası kapsamına girmediğine karar vermesi durumunda birleşme veya devralmaya izin verir, ancak ilgililere bildirimde bulunmadıkları için para cezası uygular. (…)”

[2] Dava M.7993, Altice/PT Portugal, 24.04.2018