Rekabet Kurumu’nun Ceza Yönetmeliğinde Değişiklik
27 Aralık 2024 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan "Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması Halinde Verilecek İdari Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik" (“Yeni Yönetmelik”), 15 Şubat 2009 tarihli ve 27142 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan eski yönetmeliği (“Mülga Yönetmelik”) yürürlükten kaldırmıştır. Yeni Yönetmelik ile getirilen başlıca değişiklikleri sizler için derledik.
Yeni Yönetmelik'te, "para cezası" ifadesi "idari para cezası" olarak güncellenmiştir. Bu değişikliğin, cezanın idari nitelikte olduğunu vurgulayarak terminolojideki tutarlılığı artırmayı ve cezaların hukuki niteliğinin daha net anlaşılmasını sağlamayı amaçladığı değerlendirilmektedir.
Uygulamadaki belirsizlik yaratabilecek kavramları açıklamak ve yasal dayanakların anlaşılabilirliğini artırmak amacıyla tanımlar bölümünün genişletildiği görülmektedir. Yeni Yönetmelik’te, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yer alan teşebbüs ve teşebbüs birliği tanımlarına de yer verilmiş olup ayrıca “belirleyici etki” kavramı tanımlar arasına eklenmiştir. Bu kapsamda belirleyici etki, ihlalin oluşmasında ve/veya sürdürülmesinde vazgeçilmez işlev olarak tanımlanmış olup özellikle yöneticilerin ihlalden kaynaklı sorumluluklarını belirlemede kritik bir rol oynamaktadır.
Mülga Yönetmelik'te temel ceza oranı nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa nihai karar tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan ve Kurul tarafından saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerin
▪️ Karteller için, %2’si ile %4’ü
▪️ Diğer ihlaller için, %0.5’i ile %3’ü
arasında belirlenmişti.
Yeni Yönetmelik'te ise temel ceza oranları kaldırılarak başlangıç ceza oranının Kurul’un takdirine bırakıldığı görülmektedir. Buna karşın, uygulanacak cezalara ilişkin üst sınır %10 olarak korunmuştur.
Yeni Yönetmelik’te ihlal türüne göre oran belirleme uygulaması ve dolayısıyla kartel tanımının da kaldırılması ile karteller için uygulanabilecek üst ceza oranının da yükseltilmesi mümkün olabilecektir. Bu kapsamda başlangıç ceza oranı belirlenirken “ihlalin niteliğinin açık ve/veya ağır olup olmadığı” gözetilecektir. Ayrıca, ihlalin süresine bağlı uygulanan artış oranlarında da 1-5 yıl arası ihlaller ile 5 yıldan uzun süren ihlaller şeklindeki ikili ayrım daha kademeli bir artış sistemine dönüştürülmüştür. Bu kapsamda Yeni Yönetmelik çerçevesinde, Kurul öncelikle, ihlal dolayısıyla gerçekleşen veya gerçekleşmesi muhtemel zararın ağırlığı ile ihlalin niteliğinin açık ve/veya ağır olup olmadığı gözetilmek suretiyle bir başlangıç ceza oranı takdir edecek, akabinde bu başlangıç oranını ihlalin süresine bağlı olarak aşağıdaki şekilde artıracaktır:
▪️ 1-2 yıl süreli ihlallerde: Temel ceza beşte biri oranında artırılır.
▪️ 2-3 yıl süreli ihlallerde: Temel ceza beşte ikisi oranında artırılır.
▪️ 3-4 yıl süreli ihlallerde: Temel ceza beşte üçü oranında artırılır.
▪️ 4-5 yıl süreli ihlallerde: Temel ceza beşte dördü oranında artırılır.
▪️ 5 yıl ve üzeri ihlallerde: Temel ceza bir katı oranında artırılır.
Ağırlaştırıcı unsurlara bakıldığında, Mülga Yönetmelik'te ihlalin tekrarlanması halinde ceza %50 ila %100 arasında artırılırken, Yeni Yönetmelik'te bu oran %100 (bir katı) olarak belirlenmiştir. Yine Yeni Yönetmelik ile sadece kartel tipi ihlaller için değil her bir ihlal türü için soruşturma kararının tebliğinden sonra ihlale devam edilmesi hali ağırlaştırıcı unsur olarak belirlenmiştir. Ayrıca Yeni Yönetmelik, uzlaşma sürecinde gizlilik yükümlülüğünün ihlal edilmesini ağırlaştırıcı bir unsur olarak düzenlemektedir. Uzlaşma Yönetmeliği'nin 12. Maddesi uyarınca uzlaşma tarafı, uzlaşma görüşmelerinin içeriğini ve bu görüşmeler kapsamında eriştiği bilgi ve belgeleri nihai karara kadar gizli tutmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün ihlali halinde, teşebbüse uygulanacak idari para cezası ağırlaştırılabilecektir.
Hafifletici unsurlar bakımından ise oldukça önemli bir değişiklik indirim oranlarının tamamen kaldırılması ve Kurul’un takdirine bırakılmasıdır. Bu kapsamda, ihlalde diğer teşebbüslerin zorlamasının bulunması, ihlale katılımın sınırlı olması, ihlal konusu faaliyetlerin yıllık gayri safi gelirler içerisindeki payının düşük olması ve idari para cezasına esas oluşturan yıllık gayri safi gelirde yurt dışı satış gelirlerinin bulunması gibi nedenler hafifletici unsur olarak kabul edilerek Kurul’un takdir ettiği durumlarda cezaların düşürülmesi mümkün olabilecektir. Ayrıca incelemelere aktif yardımda bulunulması ve delillerin kendiliğinden sunulması durumunda da cezanın indirilmesi açıkça düzenlenmiştir.
Son olarak yöneticilere ve çalışanlara verilecek cezalar bakımından önemli bir değişiklik yapılmıştır. Yeni Yönetmelik'te yönetici ve çalışanların cezalandırılabilmesi ancak ihlalde belirleyici etkisi olması koşuluna bağlanmıştır. Ayrıca, Mülga Yönetmelik’te düzenlenen ceza alt sınırı kaldırılarak, ihlalde belirleyici etkisi olarak çalışan veya yöneticiye, teşebbüs ya da teşebbüs birliğine verilen cezanın %5'ine kadar ceza verilebileceği belirtilmiştir.
Turkish Competition Authority Changes Fine Regulation
The "Regulation on Administrative Fines to be Imposed in Cases of Agreements, Concerted Practices, and Decisions Restricting Competition and Abuse of Dominant Position" (“New Regulation”)[1] repealed a previous regulation (“Repealed Regulation”) issued on 15 February 2009. This summary highlights the key changes introduced by the New Regulation.
The New Regulation updates the term "fine" to "administrative fine" to enhance consistency in terminology and emphasize the administrative nature of the penalty. This change aims to clarify the legality of the fines.
The definitions section now includes broader explanations to address concepts that may create uncertainty in practice and to improve the understanding of legal grounds. The New Regulation incorporates the definitions of undertakings and associations of undertakings from Law No. 4054 on the Protection of Competition and adds the concept of "decisive influence." Decisive influence refers to an indispensable function in the occurrence or continuation of infringement and plays a critical role in determining the liability of executives.
Under the Repealed Regulation, the base fine rate was calculated as a percentage of annual gross revenue at the end of the financial year preceding the final decision. If this could not be determined, the Board used the most recent financial year. The rates were:
- 2% to 4% for cartels,
- 0.5% to 3% for other infringements.
The New Regulation eliminates fixed base fine rates and grants the Board full discretion to set the initial rate. However, the upper limit remains at 10%.
By removing fixed rates for different types of infringements and eliminating the definition of cartels, the New Regulation allows the Board to impose higher fines on cartels. When setting the initial fine rate, the Board will consider whether the infringement is explicit and/or severe. The New Regulation also replaces the two-tiered system for calculating increases based on infringement duration with a more gradual scale. The Board will first assess the severity of the actual or potential harm and the explicit and/or severe nature of the infringement to determine the initial rate. The Board will then increase the fine according to the following scale:
- 1-2 year infringements: increased by one-fifth,
- 2-3 year infringements: increased by two-fifths,
- 3-4 year infringements: increased by three-fifths,
- 4-5 year infringements: increased by four-fifths,
- 5 years or longer: increased by 100%.
For aggravating factors, the New Regulation standardizes the fine increase for repeated infringements to 100%, compared to the 50-100% range under the Repealed Regulation. Continuing an infringement after notification of the investigation decision now qualifies as an aggravating factor for all types of infringements, not just cartels. The New Regulation also treats violations of confidentiality obligations during the settlement process as an aggravating factor. According to Article 12 of the Settlement Regulation, parties must keep settlement discussions and any information or documents obtained confidential until the final decision. Breaching this obligation can increase the fine.
Regarding mitigating factors, the New Regulation removes fixed reduction rates, giving the Board full discretion. The Board may reduce fines if evidence shows coercion by other undertakings, if the undertaking’s involvement was limited, if the activities in question represent a small portion of annual gross revenues, or if foreign sales revenues are part of the calculation. The Regulation also explicitly allows fine reductions for active cooperation during investigations or voluntary submission of evidence.
A significant change affects fines for executives and employees. The New Regulation ties liability to their decisive influence over the infringement. Unlike the Repealed Regulation, which imposed a minimum fine, the New Regulation allows the Board to fine executives or employees up to 5% of the fine imposed on the undertaking or association if they exert decisive influence over the infringement.
[1] Published in the Official Gazette, 27 December 2024.