Kripto Varlık Kanunu Teklifi TBMM’ye Sunuldu

Kripto varlıklara dair uzun zamandır beklenen düzenlemeye yeşil ışık yakıldı. 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (kamuoyunda bilinen adıyla Kripto Varlık Kanun Teklifi) 16 Mayıs 2024’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu.

Kripto varlıkların kendine özgü yapısı sebebiyle işlemlerin geri dönülemez olması ve varlıkların takibinde yaşanan sorunlar, kripto varlıklara ve kripto varlık platformlarına yönelik düzenleme ihtiyacını doğurmuştu. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri de yakın zamanda ABD’de yaşanan FTX isimli platformda müşterilere ait kripto varlıkların müşterilerin izni olmadan kullanılması. Ülkemizde yaşanan Thodex vakasında da, FTX örneğinde olduğu gibi platform kullanıcılarına karşı yükümlülükler yerine getirilmemiş ve müşterilerin mağduriyetine sebep olunmuştu. Bununla birlikte, ülkemizde kripto varlık platformlarında alım satım işlemleri yapan kullanıcı sayısının her geçen gün artması, bu platformların uluslararası örneklerde olduğu gibi ülkemizde de düzenleme altına alınması ihtiyacını doğurmuştu. Dolayısıyla ilgili düzenlemelerin pek çok farklı düzlemden sebeple uzun zamandır merakla beklendiğini söylemek isabetli olacaktır.

Kripto Varlık Kanun Teklifi’ndeki önemli başlıkları aşağıda sizin için derledik.

Kapsam: Teklif, kripto varlıkların, kripto varlık hizmet sağlayıcıların (HS), kripto varlık platformlarının tanımına yer vermekle birlikte; temel olarak kripto varlık platformlarının faaliyeti, Türkiye’de yerleşik kişilerin bu platformlar nezdinde yapabileceği alım-satım ve transfer işlemlerini düzenleniyor.

Bununla birlikte Kripto Varlık Kanun Teklifi’nde, HS’lerin kurulmaları ve faaliyet gösterebilmeleri için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin almaları gerektiği ve uymaları gereken ilke ve esasların SPK tarafından çıkarılacak ikincil düzenlemelerle belirleneceği ifade ediliyor.

HS’lerin temel yükümlülükleri: Kripto Varlık Kanun Teklifi ile, HSlerin güvenli bir sistem sağlayabilmesi adına iç kontrol birimi oluşturmakla yükümlü olduğu ve kuruluşlarına/faaliyetlerine başlamalarına SPK tarafından izin verilebilmesi için bilgi sistem ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK tarafından belirlenen kriterlere uyması zorunluluğu getiriliyor.

Müşterilerle kripto varlık hizmet sağlayıcılar arasında sözleşme imzalanması zorunlu tutuluyor, ve finansal kuruluşlara tanınan imkan gibi kendilerine de sözleşmeleri uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli yapma imkanı tanınıyor.

SPK’nın yetkileri: Kripto Varlık Kanun Teklifi kapsamında sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihraç edilmesine ilişkin esasları belirlemede SPK yetkili. Bununla birlikte, teklifte yer alan SPK’nın diğer yetkilerinden başlıcaları aşağıdaki gibi:

— SPK, HS’ler ile müşteriler arasındaki sözleşmelerin içeriği, değişiklikleri, ücretler, fesih koşulları gibi konularda düzenleme yapabilecek ve HS’lerin sorumluluğunu sınırlandıran şartları geçersiz kılabilecek.

— HS’lerin denetimi SPK tarafından yetkilendirilen bağımsız denetim firmaları tarafından yapılacak.

— İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin yapılması durumunda SPK tarafından erişim engelleme kararı verilebilecek, ki bu yetkinin de en çok tartışılacak düzenlemelerden biri olacağı kanaatindeyiz.

Kripto varlık platformlarının temel yükümlülükleri ve temel düzenlemeler: Kripto Varlık Kanun Teklifi’nde platformlara dair çok çeşitli ve kapsamlı bir uyumluluk çalışmasını gerektiren yükümlülükler getiriliyor. Bunlardan başlıcalarına aşağıda yer veriyoruz:

— Platformlarda işlem görecek kripto varlıklar bakımından işlem görecek kripto varlıkların belirlenmesi ve bunların işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı prosedür oluşturma zorunluluğu getiriliyor. Buna dair ikincil düzenlemeler de SPK tarafından belirlenecek.

— Platformlar, müşteri şikayetlerini çözmek için iç mekanizmalar oluşturma yükümlü.

— Platformlar, müşterilerin kimliklerini 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuata uygun olarak tespit etmekle yükümlü.

— Teklifte, kripto varlık platformlarının mal varlıkları ile kullanıcıların mal varlıklarının ayrı olacağı açıkça düzenleniyor. Başka deyişle, kripto varlık platformuna yönelik olası icra takiplerinde kullanıcıların hesapları haczedilemeyecek.

Kripto Varlık Kanun Teklifi’nde düzenlenen yaptırımlar: Kripto Varlık Kanun Teklifi’nde yer alan yaptırımlardan başlıcaları şu şekilde:

— HS’ler hukuka aykırı faaliyetleri veya yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda doğacak zararlardan sorumlu. Zararın tazmin edilememesi durumunda, HS mensupları da sorumlu olabilecek.

— Kanun veya SPK düzenlemelerine aykırı davranışlarda bulunanlara idari para cezaları uygulanabilecek.

— İzinsiz kripto varlık hizmeti sunanların 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılacağı düzenleniyor.

— HSler tarafından zimmet suçunun işlenmesi durumunda yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupların 8 yıldan 14 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılabileceği haller öngörülüyor.

— Kritik bir nokta olarak, yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyette bulunması veya yasaklanmış bir faaliyet sunması da izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak düzenleniyor.

Geçiş Hükümleri: Kripto Varlık Kanun Teklifi’nin yasalaşması ardından, yürürlüğe girdiği tarihte faaliyet gösteren HSler, yürürlük tarihinden itibaren bir ay içinde SPK’ya başvuruda bulunarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapmak veya üç ay içerisinde tasfiye kararı almak ve yeni müşteri kabul etmemekle yükümlü.

Söz konusu kanun teklifinin yasalaşması ve yürürlüğe girmesi ardından faaliyete başlamak isteyenlerin ise faaliyetlerine başlamadan önce SPK’ya başvuruda bulunmaları gerekiyor. Bu kapsamda SPK’ya yapılan başvuruların SPK’nın internet sitesinde ilan edileceği ve tasfiye olacak kuruluşların bu durumu internet sitelerinde duyurmaları ve müşterilerine bildirmeleri gerektiği ifade ediliyor.

Görüleceği üzere Kripto Varlık Kanunu Teklifi, Türkiye'deki kripto varlık piyasasını düzenlemek ve denetlemek açısından önemli ve kritik bir adım. Söz konusu kanun teklifiyle birlikte özellikle kripto varlık hizmet sağlayıcıların SPK denetimine alınmasının, platformların yükümlülüklerinin düzenlenmesinin, uygulanacak yaptırımların belirlenmesinin piyasalardaki şeffaflığı ve güvenliği arttırması bekleniyor.

Kripto Varlık Kanunu Teklifi’nin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.