Dijital Euro Avrupa Parlamentosu’ndan Onay Alacak Mı?

Günümüzde neredeyse her alanda yaşanan dijitalleşme ödeme yöntemlerinde de kendini gösteriyor. Hızlı ve güvenli ödemeye yönelik gelişen talepler, pek çok kişinin nakit paradan uzaklaşıp yeni dijital ödeme yöntemlerini tercih etmesine sebep oluyor. Bu durum karşısında devletlerse kamu parasının rolünü korumayı ve para birimlerine olan güveni sürdürmeyi hedefliyor diyebiliriz.

Konunun geçmişini kısaca aktarmak gerekirse; geçtiğimiz yıllarda kripto para birimlerinin kullanımında yaşanan artış Avrupa Merkez Bankası’nın (Banka) para politikalarının etkinliğini azaltma riskini gündeme getirdi. Bu doğrultuda, Banka tarafından para ve ödeme sistemlerinin güçlendirilmesi amacıyla Temmuz 2021’de “dijital euro” çıkarılması projesi gündeme geldi. Dijital euro, halihazırda kullanılan euro banknotları ve madeni paralarının elektronik versiyonunu ifade eder. Dijital euro ile birlikte ilk defa bireylerin ve özel şirketlerin doğrudan Banka’da hesap sahibi olabilmesi hedefleniyordu.

Merak edilen konulardan biri de dijital euronun hukuki statüsünün ne olacağı ve nakit paranın yerine geçip geçmeyeceğiydi. Banka tarafından yapılan açıklamada, dijital euronun nakit parayı tamamlar nitelikte olduğu, euro para birimi kullanılan Avrupa Birliği ülkelerinde nakit bulunmaya devam edeceği ifade edilmişti. Bununla birlikte, dijital euroya yasal ödeme aracı statüsü kazandırılmak istenmekteydi.

Gelinen aşamada, 19 Nisan 2023’te Avrupa Parlamentosu tarafından yayımlanan raporda (Rapor), Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (Central Bank Digital Currency / CBDC) konusu ele alındı. CBDC’nin, tabi oldukları mevzuat uyarınca yetkili merkez bankası tarafından üretilen dijital para birimlerini ifade ettiğini belirtelim.

Rapor, AB’de merakla beklenen regülasyonlara ve dijital euro projesine dair ipuçları içeriyor. Rapor’da dijital euronun karşılaşabileceği on temel kilit konu başlığına yer veriliyor; aynı zamanda her bir başlık altında konunun önemi, yeterince araştırılıp araştırılmadığı ve araştırılmadıysa ne yapılması gerektiği konusunda görüş bildiriliyor.

Rapor’da yer alan tespitlerden dikkat çekici olanlarsa şu şekilde:

• Dijital euro ile birlikte Banka, diğer ödeme hizmeti sağlayıcıları ile rekabet halinde yeni bir ödeme aracı sunma misyonunu edineceği belirtiliyor.
• Dijital euronun günümüzün son derece çeşitlenmiş, rekabetçi, yenilikçi ve hızla gelişen perakende ödeme sektöründe kendini kabul ettirme şansının yüksek olmadığı ifade ediliyor.
• AB’deki bankalar günümüzde perakende ödemelerin çoğunu yönetiyor ve işlemlerini mevduat hesapları üzerinden gerçekleştiriyor. Bu kapsamda dijital euro, bankaların mevduat hesaplarına alternatif teşkil edeceğinden rekabetçi bir ortam gelişeceği düşünülüyor.
• Dijital euro projesinin ticari bankacılık sektörüne zarar verecek başarıya ulaşmaması gerektiği belirtiliyor. Zira dijital euronun, banka mevduatlarına nazaran daha az risk içeren bir alternatif sunacak olmasının olası bir kriz esnasında olumsuz sonuçları tetikleyebileceği ifade ediliyor.
• Dijital euronun AB’de finansal katılımı artırmasının pek olası olmadığı; ancak sınır ötesi ödemelere dair uzun süredir devam eden yüksek maliyet ve gecikme sorunlarını çözmeye yardımcı olabileceği ifade ediliyor.

Özetle Rapor’da, Banka’nın dijital euroya ilişkin araştırmalarına devam etmesi gerekliliğinin altı çiziliyor. Bununla birlikte gelecekte farklı sonuçlar doğuracak yeni unsurlar ortaya çıkmadıkça, dijital euro projesinin başlatılmaması gerektiği ifade ediliyor. İlgili konu tüm yönleriyle ele alındığında, dijital euroya ilişkin risklerin ve öngörülemezliklerinin, ilgili projeyi desteklemek için öne sürülen argümanlardan daha güçlü olduğu da belirtiliyor.

Görüldüğü üzere, dijital euro projesinin hayata geçmesi, ilgili sektördeki dinamikleri değiştirecek gibi duruyor. Bu durum karşısında Avrupa Parlamentosu’ndan çıkacak karar oldukça önem arz ediyor.

Avrupa Parlamentosu tarafından yayımlanan Rapor’un tam metnine buradan ulaşabilirsiniz (yalnızca İngilizcesi mevcut).

Bu yazının İngilizce versiyonuna Will the Digital Euro Get Approval from the European Parliament? üzerinden ulaşabilirsiniz.

Tagged with: Gökçe, Görkem Gökçe, Elif Aksöz, Fintech