5651 sayılı Kanun Madde 9 Resmen Yürürlükten Kalktı, AYM Değişiklikleri Yürürlüğe Girdi

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) 10 Ocak 2024’te Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/76 E., 2023/172 K. sayılı kararı (Karar) ile 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’un (Kanun) bazı hükümleri Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmişti ve uzun süredir de bu konu gündemdeydi.

İlgili karar doğrultusunda bu hükümlerin iptali, 10 Ekim 2024 itibariyle yürürlüğe girdi.

Hatırlatmak gerekirse; 2020 yılında Kanun’un belirli katalog suçlara ilişkin içeriğin kaldırılması ve erişimin engellenmesine ilişkin düzenlemeler içeren 8. maddesinde yapılan değişiklikler şu şekildeydi:

– Katalog suçlara ilişkin yayınlara dair; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) içeriğin çıkarılması için re’sen karar verme yetkisi tanınmıştı.

– BTK’nın verdiği karara uymayanlara uygulanabilecek yaptırımların muhatapları bakımından; yer sağlayıcıların yanında içerik sağlayıcılar ve erişim sağlayıcılar da eklenmişti.

Karar kapsamında Kanun’un 8. maddesinin (4) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde yer alan; “…erişimin engellenmesi…” ibaresinin “…içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi…” şeklinde ve (11) numaralı fıkrasının birinci cümlesindeki “…erişim sağlayıcısına, …” ibaresinin “…ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına, …” şeklinde değiştirilmesi öngörülmüştü. İlgili ibarelerin iptaline ilişkin AYM tarafından yapılan değerlendirmede; ceza kanunlarında suç olarak düzenlenen eylemlerin işlendiğine yönelik kesinleşmiş mahkeme kararı olmaksızın idari bir makamın yapacağı suç tespiti sonucunda içeriğin çıkarılmasına karar verilmesinin masumiyet karinesini ihlal ettiği ifade edilmişti. Bu doğrultuda BTK’ya tanınan içeriğin çıkarılması yetkisi ve yer sağlayıcılar yanında içerik ve erişim sağlayıcılara da idari para cezası verilmesi yetkisine dair düzenlemeler ise Anayasa’ya aykırı bulunmuştu.

Karar’ın çok kritik bir kısmı olarak ise; Kanun’un kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriklerin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ilişkin düzenlemeler içeren 9. maddesinin iptaline ilişkin yapılan değerlendirme ise şu şekildeydi:

AYM, ilgili 9’uncu maddedeki düzenlemenin doğrudan herhangi bir suç oluşturmasa da kişilik hakkı ihlali halinde içeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesine imkân sağladığını belirterek kişilik haklarına yapılan saldırılara karşı internet içeriğinin sınırlanmasına yönelik kademeli bir müdahale yöntemi sunulmadığı, ilgili düzenlemelerde ifade ve basın özgürlüğüne ağır müdahaleye sebebiyet verebilecek yetkilerin de olduğunu değerlendirmişti. Bu doğrultuda AYM, BTK tarafından erişimin engellenmesi dışında içeriğin yayından çıkarılması kararı verilmesini Anayasaya aykırı bularak ilgili içeriklerin de bir internet haberciliği içeriği olabileceğine vurgu yapmıştı.

AYM, yukarıdaki değerlendirmesi çerçevesinde kuralların kamusal makamların takdir yetkisini daraltarak keyfî davranışların önüne geçebilmek için usule ilişkin güvenceleri sunmadığı ve ayrıca kuralların demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun ve orantılı karar verilmesini sağlayacak güvenceleri de barındırmadığı sonucuna ulaşarak açıklanan gerekçelerle maddenin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermişti.

10 Ekim 2024 tarihi itibariyle ise ilgili madde resmen yürürlükten kalktı. Kanun’un uygulaması bakımından bir devrin sona erdiğini söylemek yanlış olmaz.