MiCA’ya Genel Bakış

Avrupa Parlamentosu, uzun süredir görüşmeleri yapılan ve merakla beklenen kripto varlık ve piyasalarına ilişkin kapsamlı yönetmeliği MiCA’yı nihayet 20.04.2023 tarihinde onayladı.

MiCA’nın direktif değil, bir regülasyon olarak kabul edilmesiyle, bu düzenleme doğrudan 27 AB üyesi ülke için geçerli olacak ve böylece AB içindeki ülkeler arasında en üst düzeyde standarizasyon ve uyum sağlayacak.

MiCA, ekleriyle birlikte yaklaşık 400 sayfadan oluşan oldukça detaylı ve kapsamlı bir düzenleme. Bu yazıda MiCA’ya genel bir bakış sağlayıp takip edecek beş yazılarımızda ise MiCA’nın derinlerine ineceğiz.

MiCA Nedir?

Avrupa Komisyonu, Eylül 2020’de, AB genelinde uyum sağlamayı hedefleyen dijital finans stratejisinin bir bileşeni olarak MiCA’yı ortaya koydu. MiCA, kripto varlıkların düzenlenmesi bağlamında dünya çapında benimsenen ilk kapsamlı düzenleyici yaklaşımlardan biri olmasıyla öne çıkıyor.

Dijital finans stratejisi paketinin bir unsuru olarak MiCA’ya, kripto varlık hizmet sağlayıcılarını (“KVHS”) da kapsayan Dijital Operasyonel Dayanıklılık Yasası (“DORA”) ve dağıtılmış defter teknolojisine (“DLT”) dayalı piyasa altyapıları için bir pilot rejim önerisi eşlik ediyor.

MiCA, kripto varlıkları varlık referanslı tokenlar (“ART”), e-para tokenlerı (“EMT”) ve diğer kripto varlıklar olarak üçe ayırıyor ve bunların arzı, ihracı ve listelenmesine yönelik standartları belirlerken, KVHS’ler bakımından da belirli standartlar ortaya koyuyor.

MiCA, Avrupa Ekonomi Alanı’nda (“AEA”) halihazırda faaliyet gösteren veya stratejilerini bu bölgelere genişletmeyi hedefleyenler için büyük önem taşıyor. Kripto varlık borsaları, kripto varlık ihraççıları, kripto varlıklarını listelemeye hevesli olanlar ve saklama cüzdanı gibi kripto varlıkla ilgili hizmetler sunanlar için MiCA, artık vazgeçilmez bir rehber niteliğinde olacak.

MiCA’ya Neden İhtiyaç Duyuldu?

MiCA, AB çapında tek tip bir kripto varlık düzenlemesinin olmamasının, birbiriyle çelişen uygulamalar ve rekabet dengesizlikleri doğurabileceği, KVHS’lerin sınır ötesi büyüme potansiyelini kısıtlayabileceği ve düzenleyici arbitraj yaratabileceği endişelerine cevaben ortaya çıktı.

AB üye ülkeleri arasında kripto varlık lisanslama, kayıt, kara para aklamayı önleme (“AML”) ve müşterini tanıma (“KYC”) gerekliliklerindeki farklılıkların, kripto varlık piyasalarını manipülasyon ve mali suçlara karşı daha savunmasız hale getirdiği kabul edilen bir gerçek.

Örneğin, Estonya, Almanya ve Lüksemburg gibi bazı üye ülkelerde kripto varlıklarla ilgili kayıt ve AML gibi yükümlülükler bulunurken, bazı üye ülkelerde ise bu konuda düzenlemeler mevcut değil. Bu noktada, MiCA öncesinde kripto varlık faaliyetlerinde bulunan şirketlerin AB’nin farklı üye devletlerindeki işlemlerinde yasal belirsizliklerle karşı karşıya olduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz. Tek pazar prensibine rağmen, yine bir örnekle açıklamak gerekirse, Malta’da lisanslı bir KVHS’nin lisansı Almanya’da tanınmamakta, Almanya’da BaFin ayrı lisans yükümlülüklerini uygulamaktaydı.

Bu noktada MiCA’nın en çarpıcı özelliklerinden biri, piyasa katılımcılarının AB genelinde faaliyet göstermek için tek bir lisans almalarına olanak tanıyan “pasaportlama” ilkesine dayanmasıdır. Uniform kurallar ve pasaportlama ilkesi ile AB’de kripto varlıklara ilişkin harmonizasyonun beklenen düzeyde sağlanacağını öngörüyoruz.

MiCA Neyi Hedefliyor?

MiCA, kripto varlıkların ihracı, arzı ve ikincil borsalarda listelenmesine ilişkin olarak ciddi şeffaflık ve açıklama gereklilikleri öngörüyor. Kripto varlığınızın MiCA’da belirtilen hangi kategoriye dahil olduğunu belirlemeli, ART veya EMT ise “önemli” sayılıp sayılmayacağını tespit etmeli ve son olarak ihraç edeceğiniz kripto varlık türü için belirlenmiş şartları karşılamak adına MiCA düzenlemelerine uyum sağlamalısınız.

Yükümlülükler yalnızca kripto varlık ihraç edenlere yönelik kalmıyor. Piyasa istikrarını, müşteri ve yatırımcıları korumayı amaçlayan MiCA, KVHS’lerin yetkilendirilmesi, organizasyonu, yönetişimi ve denetimi konusunda temel kuralları belirler. Bu bağlamda KVHS’lerin AB sınırları içinde ikamet eden en az bir yöneticiye sahip olması ve AB’de faaliyet göstermek için yetkilendirme almasının şart olduğunu bilmek önemlidir. Yani, AB pazarında yetkilendirilmiş bir kripto varlık borsası hizmete sunmak istiyorsanız, hizmetlerinizin en az bir kısmını yürüttüğünüz bir AB üye ülkesinde kayıtlı bir ofise sahip olmanız ve AB’de ikamet eden en az bir yöneticiye sahip olmanız temel şart.

Önemli KVHS’ler ise AB’nin menkul kıymet piyasaları düzenleyicisi olan Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi ESMA’nın denetiminde olacaklardır.

MiCA, KVHS’lerin işletimi, yönetişimi ve risk yönetimi konusunda önemli gereklilikler belirleyerek, müşteri fonlarının korunması ve çıkar çatışmalarının önlenmesi gibi hususlara dikkat çekmekte. Bu sayede KVHS’lerin etik, şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde çalışmasını sağlamak ve kripto varlıkların yasadışı amaçlarla kullanılmasının engellenmesi amaçlanıyor.

MiCA’da içeriden öğrenenlerin ticaretine ve piyasa manipülasyonunu önlemeye yönelik özel kurallar da dikkat çekmekte. Bu bağlamda kullanıcıları korumak için teknik incelemelerde eksik, adil olmayan veya net olmayan bilgiler, yanıltıcı bilgiler veya ihraççıların hatalı uygulamaları nedeniyle herhangi bir zarara uğranması halinde, MiCA zarara uğrayan kişilere tazminat hakkı sağlıyor.

Çevre dostu uygulamaları teşvik eden MiCA, kripto varlık işlemlerini doğrulamak için kullanılan mutabakat mekanizmalarının potansiyel çevresel etkisini göz önünde bulunduruyor. Bu bağlamda, kripto aktörlerinin, piyasanın sürdürülebilir bir şekilde işlemesini ve çevre üzerinde olumsuz etkilerin bulunmamasını sağlamak amacıyla kripto varlıkların çevre ve iklim üzerindeki etkileri hakkında bilgi sunmaları talep ediliyor.

MiCA Bizim için Neden Önemli?

Öncelikle, AB’de kripto varlık ihraç etme, kripto varlık borsası işletme, kripto varlıkları AB bazlı bir ikincil kripto varlık borsasında listeleme, saklama hizmeti gibi çeşitli kripto varlık hizmetlerinde bulunmanız halinde Türkiye’de kurulu bir şirket olsanız dahi MiCA’ya tabiyetiniz söz konusu olacaktır.

Bununla birlikte, daha önemlisi, ülkemizde kişisel verileri koruma mevzuatı bakımından Avrupa Birliği’nde geçerli olan GDPR’ın referans alındığını göz önünde bulundurursak, Türkiye’de yürürlüğe girmesi beklenen kripto varlık mevzuatı bakımından da MiCA’dan çokça faydalanılacağını düşünüyoruz.

Bu noktada MiCA’nın gereksinimlerine uyum sağlayan bir piyasa aktörünün Türkiye’de yürürlüğe girebilecek herhangi bir kripto varlık mevzuatına uyum noktasında diğer aktörlerden birkaç adım önde olacağı şüphesizdir.

Sonuç

Sonuç olarak, AB nihayet kripto endüstrisine yönelik önemli bir dönüm noktası teşkil eden, tüm üye devletler için doğrudan bağlayıcı olan en kapsamlı düzenlemeyi kabul etti. İlerleyen beş yazı serisinde, MiCA’nın kapsamı, farklı kripto varlık türlerinin ihracı, sunumu ve listelenmesine yönelik gereklilikler, KVHS’lerin yetkilendirilmesi ve yükümlülükleri ve piyasanın kötüye kullanılmasını önlemeye yönelik tedbirler gibi konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.

Bu yazı ilk olarak btchaber.com adresinde 28.04.2023 tarihinde yayımlanmıştır.

Tagged with: Fintech, MiCA, Crypto Assets, asset-referenced tokens, e-money tokens