Kripto Varlıklara İlişkin Önemli Gelişmeler

Türkiye’de kripto varlıklara dair uzun süredir beklenen düzenleme (Kripto Varlık Kanunu), Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile 16 Mayıs 2024’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulmuştu. Teklif 26 Haziran 2024’te TBMM Genel Kurulu’nda aynen kabul edilerek 2 Temmuz 2024’te Resmî Gazete’de yayımlandı ve geçiş hükümleriyle birlikte yürürlüğe girdi. Kripto Varlık Kanunu’nun tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Kripto Varlık Kanunu’ndaki önemli düzenlemeleri aşağıda sizin için derledik.

Kapsam: Kanun kripto varlıkların, kripto varlık hizmet sağlayıcıların (HS), kripto varlık platformlarının tanımına yer vermekle birlikte; temel olarak kripto varlık platformlarının faaliyeti, Türkiye’de yerleşik kişilerin bu platformlar nezdinde yapabileceği alım-satım ve transfer işlemlerini düzenleniyor. Ayrıca, HS’lerin kurulmaları ve faaliyet gösterebilmeleri için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan (SPK) izin almaları gerektiği ve uymaları gereken ilke ve esasların SPK tarafından çıkarılacak ikincil düzenlemelerle belirleneceği düzenleniyor.

HS’lerin temel yükümlülükleri: HS’lerin güvenli bir sistem sağlayabilmesi adına iç kontrol birimi oluşturmakla yükümlü olduğu ve kuruluşlarına/faaliyetlerine başlamalarına SPK tarafından izin verilebilmesi için bilgi sistem ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK tarafından belirlenen kriterlere uyması zorunluluğu getiriliyor.

Müşterilerle kripto varlık hizmet sağlayıcılar arasında sözleşme imzalanması zorunlu tutuluyor ve finansal kuruluşlara tanınan imkân gibi kendilerine de sözleşmeleri uzaktan iletişim araçlarıyla mesafeli yapma imkânı tanınıyor.

SPK’nın yetkileri: Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihraç edilmesine ilişkin esasları belirlemede SPK yetkili kılındı. SPK’nın diğer yetkilerinden başlıcaları aşağıdaki gibi:

— SPK, HS’ler ile müşteriler arasındaki sözleşmelerin içeriği, değişiklikleri, ücretler, fesih koşulları gibi konularda düzenleme yapabilecek ve HS’lerin sorumluluğunu sınırlandıran şartları geçersiz kılabilecek.

— HS’lerin denetimi SPK tarafından yetkilendirilen bağımsız denetim firmaları tarafından yapılacak.

— İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin yapılması durumunda SPK tarafından erişim engelleme kararı verilebilecek. Bu yetkinin de en çok tartışılacak düzenlemelerden biri olacağı kanaatindeyiz.

Kripto varlık platformlarının temel yükümlülükleri ve temel düzenlemeler: Kripto Varlık Kanunu’nda platformlara kapsamlı bir uyumluluk çalışması gerektiren yükümlülüklerin başlıcaları aşağıdaki gibi:

— Platformlarda işlem görecek kripto varlıklar bakımından işlem görecek kripto varlıkların belirlenmesi ve bunların işlem görmesinin sonlandırılmasına ilişkin yazılı prosedür oluşturma zorunluluğu getiriliyor. Buna dair ikincil düzenlemeler de SPK tarafından belirlenecek.

— Platformlar, müşteri şikayetlerini çözmek için iç mekanizmalar oluşturma yükümlü.

— Platformlar, müşterilerin kimliklerini 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili mevzuata uygun olarak tespit etmekle yükümlü.

— Kanunda, kripto varlık platformlarının mal varlıkları ile kullanıcıların mal varlıklarının ayrı olacağı açıkça düzenleniyor. Başka deyişle, kripto varlık platformuna yönelik olası icra takiplerinde kullanıcıların hesapları haczedilemeyecek.

Kripto Varlık Kanunu’nda düzenlenen yaptırımlar:

— HS’ler hukuka aykırı faaliyetleri veya yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda doğacak zararlardan sorumlu. Zararın tazmin edilememesi durumunda, HS mensupları da sorumlu olabilecek.

— İlgili mevzuata aykırı davranışlarda bulunanlara idari para cezaları uygulanabilecek.

— İzinsiz kripto varlık hizmeti sunanların 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılacağı düzenleniyor.

— HS’ler tarafından zimmet suçunun işlenmesi durumunda yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupların 8 yıldan 14 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılabileceği haller öngörülüyor.

— Kritik bir nokta olarak, yurt dışında yerleşik platformların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyette bulunması veya yasaklanmış bir faaliyet sunması da izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı olarak düzenleniyor.

Kripto Varlık Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ardından ilgili kurumlar da harekete geçti. SPK, 2 Temmuz 2024 tarihinde resmî web sitesinde Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları ile ilgili bir duyuru (SPK Duyurusu) yayımladı. SPK Duyurusu’nda, HS’lerin 2 Ağustos 2024’e kadar SPK’ya başvurarak faaliyet izni almaları veya 2 Ekim 2024’e kadar tasfiye kararı alıp yeni müşteri kabul etmemeleri gerektiği yer alıyor.

Ayrıca, müşterilerin kripto varlıklarını nakde veya nakdi kripto varlığa çevirebilmelerini ve kripto varlık transferlerini gerçekleştirebilmelerini sağlayan Türkiye’deki ATM ve benzeri cihazların faaliyetlerinin 2 Ekim 2024’e kadar sona erdirilmesi gerektiği de düzenlendi. Yurt dışı kripto varlık hizmet sağlayıcılarının Türkiye’deki kişilere yönelik faaliyetlerinin de aynı tarihte son bulması gerektiğinin altı çizildi. Bu çerçevede, 2 Temmuz 2024 itibarıyla kripto varlık hizmet sağlayıcılığı yapan ve bu faaliyetlerine devam etmek isteyenlerin, 2 Ağustos 2024’e kadar, SPK Duyurusu’nda belirtilen başvuru belgeleri ve bilgi formu ile detaylandırılan bilgi, belge ve açıklamalarla birlikte SPK’ya yazılı olarak başvurmaları gerekiyor.

SPK Duyurusu’nda yer alan başvuru belgelerine ve bilgi formuna buradan ulaşabilirsiniz

Kripto Varlık Kanunu ile ilgili olarak duyuru yayımlayan bir diğer kurum ise TÜBİTAK oldu. İlgili düzenlemede önemli bir rol üstlenen TÜBİTAK, 3 Temmuz 2024’te resmi internet sitesinde bir duyuru paylaştı. TÜBİTAK duyurusuna buradan ulaşabilirsiniz.

Duyuruda öne çıkanlar şu şekilde:

Lisans için teknik kriterler: TÜBİTAK, lisans başvurusunda bulunacak HS’lerin sahip olması gereken teknik kriterleri belirleyecek. Bu kriterlere uyan borsalar ve saklama kuruluşları lisans alabilecek.

Yenilikçi teknolojilere destek: Blokzinciri teknolojisi özel olarak desteklenecek ve bu alandaki çalışmalar teşvik edilecek. Yeni nesil blokzinciri geliştiren teknoloji firmalarının ürettiği kripto varlıkların satış veya dağıtımı için SPK’dan izin alınabilecek. TÜBİTAK, bu tür durumlarda projenin özgün blokzinciri altyapısında olup olmadığı konusunda teknik rapor hazırlayacak.

Görüş alma: Kripto varlıkların listelenmesi veya listeden çıkarılması konusunda platformlar kendi esas ve ilkelerini belirleyecek. TÜBİTAK, bu esaslar belirlenirken uyulması gereken asgari teknik kriterler konusunda görüş verebilecek.

Bağımsız denetim: Lisans alan HS’lerin denetimi bağımsız denetim firmaları tarafından yapılacak. TÜBİTAK, denetimler sırasında bilgi sistemleriyle alakalı usul ve esaslar konusunda görüş iletebilecek ve SPK’nın talep etmesi durumunda denetimlere katılabilecek.

Finansal kaynak: Platformlar, faiz hariç gelirlerinin %1’ini SPK’ya, %1’ini ise TÜBİTAK’a aktaracak. Bu finansal kaynak, Türkiye’de blokzinciri teknolojisinin yaygınlaşması ve bu alandaki projelerin finanse edilmesinde kullanılacak.

İkincil düzenlemelerin altı ay içinde yürürlüğe girmesi bekleniyor. Kripto Varlık Kanunu’nun sektörde nasıl bir etki yaratacağı ise merak konusu.