Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği Hakkında Bilgilendirme

Bu makalede Gizem Keskin ortak yazar olarak yer almıştır.

İşbu bilgi notunda, 05 Ekim 2023 tarihli ve 32330 sayılı Resmî Gazete’de Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No: 1) yayımlanan ve söz konusu tebliğin 6. maddesiyle, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtlara 31.12.2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (“TTB”) takılması zorunluluğu ve zorunluluğuna ve  21 Eylül 2024 tarihli ve 32669 sayılı Resmî Gazete’de Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No:1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No:2) ilişkin usul ve esaslar değerlendirilmektedir.

05 Ekim 2023 tarihli ve 32330 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No: 1)’nin “UTTS Kapsamında Yakıt Alan Taşıtlara Taşıt Tanıma Birimi Takılması Zorunluluğu ve Uygulama Esasları” başlıklı 6. maddesine göre;

“(1) Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara 31/12/2024 tarihine kadar TTB takılması zorunluluğu getirilmiş olup, zorunluluğa ilişkin usul ve esaslar aşağıda belirtilmiştir.

a) Söz konusu taşıtların yakıt depo girişi üzerine Darphane tarafından üretilen TTB’ler taktırılacaktır.

b) Darphane’den temin edilen TTB’lerin montaj işlemleri sadece Darphane tarafından yetkilendirilen firmalar tarafından yapılacaktır. TTB’lerin montaj işlemlerine ait süreçler Darphane tarafından belirlenecektir.

c) Taşıtların sahiplik ve/veya plaka bilgisinin değişmesi durumunda TTB’ler yetkili firmalar tarafından değiştirilecektir.

ç) TTB’lerin yetkili firmalar aracılığıyla tanımlanması ve taşıtların yakıt depo girişlerine söküldüğünde çalışmayacak şekilde montajının yapılması gerekmektedir. Montaj işlemi sırasında Darphane tarafından belirlenen yöntemler kullanılarak taşıtın ruhsatnamesinde yer alan bilgiler ile diğer bilgilerden Başkanlıkça belirlenenler TTB’lere tanımlanacak ve bu bilgilerin UTTS’ye elektronik olarak bildirilmesi ile aktivasyon işlemleri tamamlanmış olacaktır.

d) Sahiplik ve/veya plaka bilgisinin değişmesi ile zarar görme, bozulma gibi nedenlerle çalışmaması durumu hariç olmak üzere, TTB’ler taşıttan sökülmeyecektir. Söz konusu durumların oluşması halinde TTB’ler sadece yetkili firmalar tarafından taşıt üzerinden sökülecek ve yerine yeni tanımlanan TTB’ler takılacaktır. Yetkili firmalar tarafından sökülen TTB’ler tutanak ile tamir, değişim veya imha işlemine tabi tutulmak üzere alıkonacak ve yapılan işlemler tutanağa bağlandıktan sonra yetkili firmalar tarafından muhafaza edilerek UTTS’ye elektronik olarak bildirilecektir.

e) Aktivasyonu yapılmayan TTB’lerin çalınması veya yangın, su basması gibi çeşitli nedenlerle zayi olması veya kullanılamaz hale gelmesi durumunda, bu durumu gösteren belgelerle birlikte gerekli bilgiler yetkili firmalar tarafından muhafaza edilerek UTTS’ye elektronik olarak bildirilecektir.

(2) Birinci fıkra uyarınca zorunluluk kapsamında olmayan taşıtlara da ihtiyari olarak TTB taktırılabilecektir.”

Anılan tebliğe göre kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtlara 31 Aralık 2024 tarihine kadar TTB takılması zorunluluğu getirilerek buna ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Sonrasında, 21 Eylül 2024 tarihli ve 32669 sayılı Resmî Gazete’de Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No:1)’nde değişiklik yapılmasına dair tebliğ (Sıra No:2) yayımlanarak, Tebliğ’in 1. maddesiyle yukarıda yer alan Tebliğ’in 6. maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiş ve diğer fıkra buna göre teselsül ettirilmiştir;

“(2) 1/7/2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap edilen 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlara kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde, birinci fıkra kapsamında yer almayan ve taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlara ise 30/6/2025 tarihine kadar TTB takılması zorunluluğu getirilmiş olup, bu zorunluluk için birinci fıkrada yer alan usul ve esaslar uygulanır.

(3) 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 1 inci maddesinin (a) fıkrasında belirtilen genel bütçeye dâhil dairelerle, özel bütçeli idareler ve bunlara bağlı sabit ve döner sermayeli müesseseler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birliklerine ait taşıtlar bu maddede belirtilen zorunluluk kapsamında değildir.

(4) Yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve uluslararası anlaşmalarla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları ile ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’deki uluslararası kuruluşlar ve bunların yönetici kadrolarında görev yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan mensuplarına ait taşıtlar bu maddede belirtilen zorunluluk kapsamında değildir.”

Tebliğ ile, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap edilen 6 Haziran 2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlara kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde, Sıra No:1 Tebliğ’in 6. maddesinin birinci fıkrası kapsamında yer almayan ve taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlara ise 30 Haziran 2025 tarihine kadar TTB takılması zorunluluğu getirilmiştir.

▪️ Vergisel Yükümlülükler Açısından Değerlendirilmesi

Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No: 1)’nin 2. maddesinde yer alan yasal mevzuat ve dayanak kısmında da belirtildiği üzere, akaryakıt istasyonlarında yapılacak akaryakıt alımlarını gider olarak beyan eden her vergi mükellefi kiralama yoluyla edindiği veya işletmesine dahil olan ve işte kullandığı her taşıta TTB taktırmakla yükümlüdür.

Mezkûr Genel Tebliğ ile Sistemin, vergi mükelleflerinin işte kullandıkları taşıtlar için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu olarak kullanılması öngörülmüştür.

Bahse konu Genel Tebliğde daha sonra yapılan değişiklikle 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa iktisap edilen 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlara kayıt ve tescil işlemini takip eden bir ay içerisinde, vergi mükellefleri tarafından işte kullanılmayan ancak taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlara ise 30 Haziran 2025 tarihine kadar Sisteme dâhil olma zorunluluğu getirilmiştir.

Sistem kapsamında;

▪️ Zorunluluk kapsamına giren taşıtların depo girişlerine taşıta ilişkin bilgileri içeren bir TTB takılması,

▪️ Akaryakıt pompalarının tabancılarına taşıt tanıma okuyucu cihazı takılması,

▪️ Taşıt tanıma okuyucu cihazının TTB okuması sonucunda taşıt plakasının otomatik olarak Yeni Nesil Pompa Ödeme Kaydedici Cihaz’a (“ÖKC”) güvenli olarak iletilmesi

söz konusu olacaktır.

Akaryakıt alımı sırasında, akaryakıt pompalarına takılan taşıt tanıma okuyucu cihazı ile taşıtların depolarına takılan TTB’lerin elektronik olarak haberleşmesi ile taşıtın plaka bilgisi, ÖKC’lere otomatik olarak aktarılacak ve plaka bilgisinin elle girilmesi söz konusu olmayacaktır.

Yakıtın verilmesinin ardından da ÖKC fişi, UTTS kapsamında düzenlendiğini gösteren bilgiyi ihtiva edecek şekilde otomatik olarak düzenlenecektir.

TTB takılma zorunluluğu getirilen taşıtlar için, UTTS kapsamında düzenlenmeyen belgeler, vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacağından, UTTS üzerinden düzenlenmeyen ÖKC fişleri akaryakıt giderlerinin belgelendirilmesinde kullanılamayacaktır.

Anılan Genel Tebliğ ile Sistemin, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından kurulması ve işletilmesi öngörülmüştür. Söz konusu Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilen firmalar UTTS unsurlarının üretimi, satışı, kurulumu, değişimi ve bakım onarım hizmetlerinin yürütülmesini gerçekleştirebileceklerdir.

Akaryakıt istasyonlarına takılacak donanımların montaj işlemlerini gerçekleştirecek yetkili akaryakıt istasyonu montaj firmaları ve söz konusu firmalara bağlı yetkili montaj servislerine ilişkin süreçler ilgili kılavuzlar ile düzenlenmiş ve anılan Genel Müdürlük tarafından hazırlanan kılavuzlar www.utts.gov.tr adresinde yayımlanmıştır.

Ayrıca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından, taşıtlara takılacak TTB'lerin montaj işlemlerini yapmak üzere yetkilendirilecek gerçek veya tüzel kişilerin sağlaması gereken teknik, idari ve mali kriterlere ilişkin olarak hazırlanan kılavuzlar www.utts.gov.tr adresinde yayımlanmıştır.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 19.11.2024 tarihinde yapmış olduğu duyuru uyarınca, akaryakıt satışlarına ilişkin olarak düzenlenecek ÖKC fişlerinin, plaka bilgisi elle girilmeden otomatik olarak akaryakıtı alan taşıtların plaka bilgilerini ihtiva edecek şekilde düzenlenmesini temin edecek olan Ulusal Taşıt Tanıma Sisteminin zamanında ve etkin bir şekilde uygulanabilmesi için akaryakıt istasyonu, yetkili montaj firmaları, ÖKC üreticileri, yetkili taşıt montaj firmaları, bayi denetim sistemi yazılımları ve akaryakıt dağıtım şirketleri ile taşıt sahiplerinin yapmaları gereken işlemleri tam ve doğru bir şekilde ve zamanında yerine getirmeleri gerektiği belirtilmiştir.

Sonuç

Özetle, akaryakıt satışlarında kullanılacak UTTS’nin kullanımı 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu olup UTTS sistemi kapsamında düzenlenmeyen belgeler, anılan madde gereği hiç düzenlenmemiş sayılacağından, düzenleme kapsamında olup da TTB takılmayan vergi mükellefleri akaryakıt giderlerine ait belgeleri gider olarak kullanamayacaktır. Akaryakıt alımlarını gider olarak beyan eden vergi mükellefleri bakımından; kiralama yoluyla edindiği veya işletmesine dâhil olan ve işte kullandığı her taşıta TTB taktırma zorunluluğu getirilmiştir.