AB Ödeme Mevzuatında Dijital Dönüşüm

Avrupa Birliği (AB), Avrupa Tek Ödeme Alanı’nın oluşturulması ve tek pazar hedefinin bir parçası olarak ödeme hizmetleriyle ilgili düzenlemeleri zaman içerisinde yayımlıyor. Bu çerçevede yapılan düzenlemelerle birlikte tüm AB üyesi ülkelerde; ödeme hizmetleriyle ilgili aynı kuralların geçerli olması, bilgiye kolayca ulaşılabilmesi, ödeme işlemlerinin mümkün olan en kısa sürede gerçekleşmesi, tüketicilerin haklarının korunması ve ödeme hizmetlerinde çeşitliliğin/rekabetin artırılması amaçlanıyor.

Bu kapsamda AB, ilk olarak 13 Kasım 2007’de Ödeme Hizmetleri Direktifi’ni (Payment Services Directive / PSD1) yayımlamıştı. PSD1, AB üyesi ülkelerin yanında Avrupa Ekonomik Alanı içerisinde yer alan İzlanda, Norveç ve Lihtenştayn tarafından da kabul edildi. İlgili düzenleme, birtakım istisnalar hariç temel olarak elektronik ve nakit dışı ödemeleri düzenliyordu.

AB’nin bu konudaki bir diğer adımıysa 2015 senesinde gerçekleşti. 25 Kasım 2015’te ödeme hizmetlerinde yaşanan gelişmelerle beraber kapsamı ve mevcut kuralları geliştirmek amacıyla İkinci Ödeme Hizmetleri Direktifi (PSD2) kabul edildi. Ocak 2018’de yürürlüğe giren PSD2’deki önemli düzenlemeler arasında açık bankacılık ve ödeme emri başlatma hizmetleri yer alıyordu.

Gelinen aşamada, yaşanan son güncel gelişmeyse geçtiğimiz Haziran ayında gerçekleşti. 28 Haziran 2023’te AB Komisyonu, PSD2’yi yenilemek için merakla beklenen tekliflerini yayımladı. Komisyon tarafından Üçüncü Ödeme Hizmetleri Direktifi (PSD3) ve Ödeme Hizmetleri Yönetmeliği (Payment Services Regulation / PSR) önerileri yayımlandı.

PSD3 ve PSR taslak düzenlemeleri temel olarak aşağıdaki hususları hedefliyor:

• Ödeme dolandırıcılığıyla mücadele
• Tüketici haklarının iyileştirilmesi
• Bankalar ve banka olmayanlar arasındaki etkileşim alanını daha da eşitlemek
• Kullanıcı korumasını ve ödemelere olan güveni güçlendirmek
• Rekabet gücünün iyileştirilmesi ve artırılması
• Düzenleyicilerin denetleme ve uygulama yetkilerinin genişletilmesi

Bununla birlikte taslak pakette açık bankacılık uygulamaları açısından, üçüncü taraf sağlayıcılar olarak bilinen hesap bilgisi hizmet sağlayıcıları ve ödeme başlatma hizmeti sağlayıcılarının bankalar tarafından tutulan verilere etkin ve verimli erişimine ilişkin zorluklar tanımlanmış durumda. Ayrıca tüketici önlemleri ve dolandırıcılığa karşı koruma kapsamında; IBAN/isim doğrulama, işlem izleme ve kimlik sahtekarlığı yükümlülüğü olmak üzere pek çok başlık altında da önlemler düzenlenmiş.

PSD3 teklifi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu tarafından incelenme aşamasında. Nihai metnin ise 2024’ün sonuna veya 2025’in başlarına doğru onaylanıp yayınlanması bekleniyor. Taslak PSR düzenlemesindeyse, yayımından 18 ay sonra yürürlüğe gireceği ve doğrudan uygulanmaya başlayacağı belirtiliyor. Aynı zamanda, üye devletlerin PSD3’ün yayınlanmasından sonra ilgili düzenlemeyi ulusal yasalarına aktarmaları için 18 ay vakitleri olacak. 

Taslak PSD3’ün ve taslak PSR’nin tam metnine buradan ulaşabilirsiniz (AB dillerinde mevcuttur).

Tagged with: Gökçe, Görkem Gökçe, Elif Aksöz, Fintech