7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hakkında Bilgi Notu

12.03.2023 tarih ve 32130 sayılı Resmî Gazete’de, vergi af yasası olarak da anılan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına dair Kanun (“Kanun”) yayımlanmıştır.

A. Yapılandırmaya Konu Alacakların Türü ve Kapsamı

Kanun uyarınca; Maliye Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, belediyeler ve Sosyal Güvenlik Kurumu nezdindeki vergiler ve vergi cezaları, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı, gümrük vergileri ve idari para cezaları, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz ve gecikme cezası gibi fer’i alacaklar yapılandırma kapsamına alınmıştır.

1. Kesinleşmiş Kamu Alacakları

Kesinleşmiş kamu alacaklarından;

a. Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergiler/gümrük vergileri ile bunların cezaları ve diğer fer’i alacaklarına ilişkin olarak; ödenecek vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine, Yİ-ÜFE[1] aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin tamamı tahsil edilirken vergi cezasının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

b. Vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan VE bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş vergi cezaları ile gümrük vergi asıllarına bağlı olmaksızın kesilen idari para cezaları ve diğer fer’i alacaklara ilişkin olarak; %50 oranında ödenecek ceza için gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, vergi cezasının %50’sinin tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

c. İhtirazı kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk etmiş olan vergiler ile bunların cezaları ve diğer fer’i alacaklarına ilişkin olarak; ödenecek vergi üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin tamamı tahsil edilirken vergi cezasının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

d. 12.03.2023’ten önce uzlaşma ve yargı kararı ile kesinleşmiş alacaklara ilişkin olarak; ödenecek vergi üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin tamamı tahsil edilirken vergi cezasının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

Ödemelerin ne şekilde yapılacağına ve yararlanma koşullarına dair detaylı açıklamalarımız bilgi notunun ilerleyen bölümlerinde yer almaktadır.

2. Kesinleşmemiş veya Dava Safhasında Bulunan Alacaklar

Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklardan;

a. İlk derece mahkemesi tarafından henüz bir karar verilmemiş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklara ilişkin olarak; ödenecek %50’lik vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin %50’sinin, vergi cezasının tamamının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

b. İlk derece mahkemesi kararı verilmiş ancak itiraz/istinaf, temyiz veya karar düzeltme aşaması henüz sonuçlanmamış ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklara ilişkin olarak;

• ilk derece mahkeme kararının mükellef lehine olması halinde ödenecek %10’luk vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin %90’ının tahsilinden vazgeçilmiş olacak, sadece %10’u ödenecektir.
• İlk derece mahkeme kararının mükellef aleyhine olması halinde ise ödenecek vergi tutarı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Bu durumda, verginin tamamı tahsil edilecektir.

Her iki durumda da vergi cezasının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

c. İlk derece mahkemesi kararı hakkında itiraz/istinaf, temyiz veya karar düzeltme aşamasında bozma kararı verilmişse (ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklara ilişkin olarak); ödenecek %50’lik vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin %50’sinin, vergi cezasının tamamının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

d. İlk derece mahkemesi kararı hakkında itiraz/istinaf, temyiz veya karar düzeltme aşamasında onama kararı verilmişse (ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklara ilişkin olarak); ödenecek vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin tamamı tahsil edilirken vergi cezasının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

Sadece vergi cezalarına ve gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına dava açılmış olması halinde; cezanın bağlı olduğu vergi aslının ödenmesi kaydıyla cezanın tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Ancak,

(i) henüz ilk derece mahkemesinden karar çıkmamış olan cezaların %75’inin;

(ii) ilk derece mahkeme kararı mükellef lehine olmakla beraber temyiz, itiraz veya istinaf aşamasında olan cezaların %90’ının;

(iii) ilk derece mahkeme kararı mükellef aleyhine olmakla beraber temyiz, itiraz veya istinaf aşamasında olan cezaların %50’sinin ve

(iv) temyiz veya itiraz aşamasında hakkında bozma kararı verilen cezaların %75’inin

tahsilinden vazgeçilecektir.

Uzlaşma aşamasında olan veya uzlaşma sona erip henüz dava süresi geçmemiş alacaklara ilişkin olarak ise; ödenecek %50’lik vergi aslı üzerinden gecikme faizi veya gecikme zammı yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınarak hesaplanan tutar tahsil edilecektir. Böylece, verginin %50’sinin, vergi cezasının tamamının tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

Ödemelerin ne şekilde yapılacağına ve yararlanma koşullarına dair detaylı açıklamalarımız bilgi notunun ilerleyen bölümlerinde yer almaktadır.

3. İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Bulunan İşlemler

İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemlerden;

a. 12.03.2023 tarihinden önce başlanıldığı halde bu tarih itibariyle tamamlanmamış olan vergi incelemelerine istinaden düzenlenen ihbarnameye bağlı vergi asıl ve cezalarına,

b. 12.03.2023’ten önce tamamlandığı halde, vergi dairesi kayıtlarına bu tarihte ya da bu tarihten sonra intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine düzenlenen ihbarnameye bağlı vergi asıl ve cezalarına,

c. Tarhiyat öncesi uzlaşması henüz sonuçlanmamış veya uzlaşma sonucu vergi ve ceza ihbarnameleri mükellefe tebliğ edilmemiş alacaklara

ilişkin olarak vergi aslının ödenecek %50’si için 12.03.2023’e kadar gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları dikkate alınacak, 12.03.2023’ten sonra ise ihbarnamenin tebliğine kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanacaktır. Böylece, verginin %50’sinin, vergi aslına bağlı cezanın tamamının ve vergi aslına bağlı olmayan cezanın %75’inin tahsilinden vazgeçilmiş olacaktır.

Ödemelerin ne şekilde yapılacağına ve yararlanma koşullarına dair detaylı açıklamalarımız hemen aşağıdaki başlık altında yer almaktadır.

B. Yapılandırmadan Yararlanma Şartları ve Ödemeler

Kanun kapsamında yapılandırmaya ilişkin olarak peşin ve taksitli ödeme imkanlarına yer verilmiş olup Kanun uyarınca yapılandırma imkanından faydalanmak isteyen mükelleflerin, 31.05.2023 (dahil) tarihine kadar ilgili idareye başvurması gerekmektedir.

Yararlanma şartlarından bir diğeri ise mükelleflerin, Kanun konusu alacaklara ilişkin dava açmaması, açılmış davalardan feragat etmesi ve/veya kanun yollarına başvurmamasıdır.

(i) Taksitle ödeme yapılması halinde; ilk taksitin 30.06.2023 tarihine kadar ödenmesi ve mükelleflerin tercihine göre, ödenecek tutarın;

• 1,09 katının 12 ayda 12 taksitte
• 1,135 katının 18 ayda 18 taksitte
• 1,18 katının 24 ayda 24 taksitte
• 1,27 katının 36 ayda 36 taksitte
• 1,36 katının ise 48 ayda 48 taksitte

ödenmesi gerekmektedir.

Mükellefin, tercih edilen süreden daha kısa sürede ödeme yapması halinde ödenecek tutar ilgili katsayıya göre düzeltilecektir. Bununla beraber, hesaplanan tutarın tamamının, ilk taksitin ödeme süresi içerisinde ödenmesi halinde, herhangi bir katsayı uygulanmayarak fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanan tutar üzerinden ayrıca %90 indirim yapılacaktır.

Ayrıca, ödenmesi gereken taksitlerin ilk ikisinin süresinde ödenmesi koşuluyla kalan taksitlerden; bir (1) takvim yılında üç (3) veya daha az taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun (“6183 sayılı Kanun”) madde 51’e göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla Kanun hükümlerinden yararlanılmaya devam edilebilecektir.

(ii) Mahsuben ödeme yapılması halinde; vergi dairesinden vergi mevzuatı gereği iade alacağı bulunan mükellefler, bu alacaklarının Kanun’a göre vergi dairesine ödenmesi gereken taksitlerine mahsubunu talep edebileceklerdir.

Mahsup talebine konu tutardan daha az tutarda mahsubun yapılması halinde, eksik ödenen bu tutarın bir (1) ay içerisinde ödenmesi talep edilir. Bu süre içerisinde eksik ödenen tutarın, ödenmesi gerektiği tarihten ödendiği tarihe kadar gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanun madde 51’e göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi halinde ise eksik ödenen tutar için Kanun hükümleri ihlal edilmiş sayılmayacaktır.

C. Matrah ve Vergi Artırımı

Kanun uyarınca, mükellefler tarafından eksik beyan edilmiş ya da beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin belli oran ve tutarlar dâhilinde beyan edilmesi de mümkün kılınmıştır. Bu sayede mükellefler, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (“VUK”)’nda yer alan vergi cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecektir.

Buna ek olarak Kanun madde 5’e göre, inceleme yapma hakkına yönelik hükümler saklı kalmak kaydıyla, 12.03.2023’ten önce başlamış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin 21.03.2023 tarihine kadar sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere devam edilmeyecektir. Bu süre içerisinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacaktır.

İnceleme ve takdir sonucu tarhiyata konu matrah farkı tespit edilmesi halinde ise, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunulmuş olması şartıyla, inceleme ve takdir sonucu bulunan matrah farkı, Kanun madde 5 hükümleri ile birlikte değerlendirilecektir.

Öte yandan VUK madde 359/b’de belirtilen defter, kayıt ve belgelerin yok edilmesi veya defter sahifelerinin yok edilerek yerine başka yapraklar koyulması veya hiç yaprak koyulmaması veya belgelerin asıl veya suretlerinin tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenmesi fiillerini işleyenler, Kanun’un matrah veya vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanamayacaktır. Asıl veya suretleri tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenen belgeleri kullananlar ise, Kanun’un matrah veya vergi artırımı hükümlerinden yararlanabilecektir.

Kanun’a göre ihtirazı kayıtla verilenler dahil gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah arttırımı şu şekilde yapılacaktır:

Kanun’da ayrıca gelir ve kurumlar vergisi stopajlarında vergi arttırımı ile KDV vergi arttırımının ne şekilde yapılacağı ile ilgili hususlar da detaylı olarak düzenlenmiştir.

D. İşletme Kayıtlarının Düzeltilmesi

1. İşletmede Mevcut Olduğu Halde Kayıtlarda Yer Almayan Emtia, Makine, Teçhizat ve Demirbaşlara İlişkin Kayıtların Düzeltilmesi

Kanun’la getirilen düzenleme uyarınca adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları, kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedel ile 31.05.2023 tarihi sonuna kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirerek defterlerine kaydedebileceklerdir.

Bu hususa ilişkin diğer detaylar şu şekildedir:

• Bildirime dahil kıymetler için amortisman ayrılmayacaktır.
• Mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine teçhizat ve demirbaşlar için ayrı karşılık hesabı açacaklardır. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin bir unsuru sayılacak ve vergilendirmeye tabi olmayacaktır.
• Bildirim konusu emtia, makine, teçhizat ve demirbaştan tabi oldukları oranının yarısı kadar KDV hesaplanarak sorumlu sıfatıyla beyanname verme süresi içinde beyan edilip ödenecektir. Makine, teçhizat ve demirbaş için ödenen vergi KDV indirim konusu olmazken, emtia üzerinden ödenen vergi indirimi genel esaslara göre olabilecektir.
• Bildirilen kıymetlerin satılması halinde, satış bedeli bunların bildirim bedelinden düşük olmayacaktır.

2. Kayıtlarda Yer Aldığı Halde İşletmede Mevcut Olmayan Emtia, Makine, Teçhizat ve Demirbaşlara İlişkin Kayıtların Düzeltilmesi

Kanun’la getirilen düzenleme uyarınca adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, demirbaş ve teçhizatlarını, kendirlerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedelleri dikkate alarak 31.05.2023 tarihine kadar kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilirler.

Bu hususa ilişkin diğer detaylar şu şekildedir:

• Faturalama işlemi kayıtlarda yer alan maliyete, bu maliyete aynı türden kıymetlere ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayri safi kâr oranının uygulanması suretiyle bulunan tutarın eklenmesi suretiyle 31.05.2023 tarihine kadar yapılacaktır. Gayri safi kâr oranının, cari yıl kayıtlarına göre tespit edilemediği hallerde, mükellefin bağlı olduğu meslek odasının belirleyeceği oran esas alınacaktır.
• Emtia dışında diğer varlıklar da kayıtlarda yer almadığı halde işletmede bulunması halinde bu madde kapsamından yararlandırılabilecektir.
• Yasal kayıtlara intikal ettirilen tutarlar, cari yıl gelir vergisi veya kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınacaktır. Ayrıca, bu tutarlar ilgili dönem KDV beyannamesinde beyan edilecektir.

3. Kayıtlarda Yer Aldığı Halde İşletmede Bulunmayan Kasa Mevcudu ve Ortaklardan Alacaklara İlişkin Kayıtların Düzeltilmesi

Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31.12.2022 tarihi itibarıyla düzenleyecekleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcutları ile işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını, 31.05.2023 (dahil) tarihine kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebileceklerdir.

Bu hususa ilişkin diğer detaylar şu şekildedir:

• Beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında hesaplanacak verginin beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir.
• Ödenecek olan vergiler, gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecek; beyan edilen tutarlar ve ödenen vergiler ise kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir.

İşbu bilgi notunda bahsi geçen Kanun’un tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.

[1] Kanun’da geçen Yİ-ÜFE oranı, 01.11.2016 tarihine kadar açıklanan resmi oranları, bu tarihten sonra ise aylık 0,75 oranını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle, 01.11.2016 tarihinden sonraki dönemlere ait borçlar aylık 0,75 oranında endekslenerek yapılandırılacaktır.

[2] Kural olarak, bu fıkra hükmüne göre artırılan matrahlar, %20 oranında vergilendirilecek ve üzerinden ayrıca herhangi bir vergi alınmayacaktır. Ancak, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini yasal sürelerinde vermiş, bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için Kanun’un kesinleşmiş alacaklar veya kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan alacaklar hükümlerinden yararlanmamış olmaları kaydıyla bu fıkra hükmüne göre artırılan matrahları %15 oranında vergilendirilecektir. İstisna, indirim ve mahsuplar nedeniyle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken verginin bulunmaması halinde de bu hüküm uygulanacaktır.

Tagged with: Ozbilen Aykut Attorney Partnership, Zekeriya Başar Özbilen, Tax