Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar Yayımlandı

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (Kurum) 28.03.2023 tarihli ve 2023/DK-İD/119 sayılı kararı ile düzenlenen Sosyal Ağ Sağlayıcı Hakkında Usul ve Esaslar (Karar), 01.04.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

İlk kez 29.09.2020 tarihli, 2020/DK-İD/274 sayılı mülga karar ile düzenlenen sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleriyle bu yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslarda esaslı değişikliklere gidildi. İlgili değişiklikler, 13.10.2022 tarihinde İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da (Kanun) gerçekleştirilen değişikliklere büyük ölçüde paralel.

Kanun’la da paralel şekilde Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılar temsilci olarak en az bir gerçek veya tüzel kişi belirlemekle yükümlü.

Türkiye’den günlük erişimi on milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları için ise Kanun’a göre daha ayrıntılı düzenlemeler yer alıyor. Kanun’da da yer verildiği gibi Karar’da Türkiye’den günlük erişimi on milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların temsilcilerinin, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu oldukları tekrarlanıyor. Ayrıca Karar’da bu tabanın üzerindeki sosyal ağ sağlayıcıların temsilcilerinin tüzel kişi olmaları halinde temsilcinin, sermaye şirketi şeklinde kurulan şube olmasının ve kritik bir husus olarak esas sermaye tutarının en az 100 milyon Türk lirası olmasının zorunlu olduğu belirtiliyor.

Temsilcinin uyması gerekli yükümlülükler ise Karar ile birlikte daha ayrıntılı şekilde düzenlenmiş durumda. Bu yükümlülüklerden başlıcalarını aşağıda özetledik:

• Temsilcinin altı ayda bir Kurum’a sunması gereken raporlarda yer alacak hususlar detaylandırıldı. Buna göre Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıları, kendisine bildirilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve kişiler tarafından yapılacak başvurulara ilişkin istatistikleri ve kategorik bilgileri içeren raporları 1 Ocak-30 Haziran ve 1 Temmuz-31 Aralık olmak üzere iki dönem halinde Kurum’a bildirecek. Söz konusu raporlarda; içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasına ve kişiler tarafından gelen başvuruların alınması ve değerlendirilmesine yönelik teknik altyapıya ve kararları uygulayacak personel yeterliliklerine ve idari kapasiteye dair bilgiler, kararların uygulanma süresi ve şekli ile coğrafi kapsamına dair detaylı süreç bilgileri, kişilerden gelen başvuruların sayısı, türü, olumlu veya olumsuz değerlendirilmesi, cevaplandırılması, olumsuz cevaplandırılanların gerekçeleri, sonuçlandırılma süreleri gibi sürece ilişkin bilgiler, adli veya idari makamlarca gönderilen kararlara ilişkin kategorik bilgiler ve reklam politikaları başta olmak üzere sair bilgilerin yer alacağı düzenlenmiş durumda.
• Ayrıca Karar’da, daha önce Kanun’daki değişikliklerle yer verilen, Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların reklam kütüphanesi oluşturma yükümlülüğü detaylandırıldı. Buna göre söz konusu sağlayıcılar reklam kütüphanelerinde reklam içeriği, türü, reklamı veren, reklamın yayında kaldığı dönem, hedef kitlesi gibi bilgilere de yer vermek zorunda.
• Kanun’la paralel bir başka yükümlülük ise adli mercilere bilgi verilmesi. Bu kapsamda erişim sınırı fark etmeksizin tüm sosyal ağ sağlayıcıları Karar’ın 12. maddesinde sayılı suçlara konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin savcı veya mahkeme tarafından talep edilmesi halinde sağlamakla yükümlü.
• Yine erişim sayısından bağımsız olarak sosyal ağ sağlayıcılar, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri almakla yükümlü kılınmış durumda. Kanun’da yalnızca  sosyal ağ sağlayıcının, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri alması gerektiği düzenlenirken Karar’ın 14. maddesine göre sosyal ağ sağlayıcının, çocuk olduğu anlaşılabilen kullanıcılara sunulan içerik, reklam ve diğer hizmetlerde çocuğun yaşı, üstün yararının gözetilmesini, fiziksel, psikolojik ve duygusal gelişiminin korunmasını, çocuğa yönelik cinsel istismar ve ticari sömürü risklerinin önlenmesi, çocuğa ait kişisel verilen korunmasında yüksek düzeyde gizlilik ayarları ile asgari ölçüde veri işlenmesinin sağlanması ve kullanıcı sözleşmeleri ile politikaların çocuğun anlayabileceği şekilde sunulması hususlarını dikkate alması gerektiği detaylı bir şekilde hüküm altına alındı.
• Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcı için Türkiye’deki kullanıcıların verilerini Türkiye’de barındırma zorunluluğuna bir nüans getirildi: Temel kullanıcı bilgileriyle Kurum tarafından bildirilebilecek hususlara ilişkin verilerin Türkiye’de barındırılmasının önceliklendirilmesi gerektiği düzenlendi.
• Kullanıcıların hakların korunması açısından ise erişim sayısı fark etmeksizin sosyal ağ sağlayıcılara Kanun değişiklikleriyle getirilen yükümlülükler ayrıntılı bir şekilde Karar’da düzenlendi. Buna göre sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılar arasında eşit ve tarafsız davranmak, kullanıcılara önerdiği içeriklere ilişkin tercihleri güncelleme ve kişisel verilerinin kullanılmasını sınırlandırma seçeneği sunmak ve sunulan hizmetlerde kullanıcı haklarına etki eden güncellemelere kullanıcıların kolayca ulaşmasını sağlamakla yükümlü. Ayrıca sosyal ağ sağlayıcının, Türkiye’den erişen kullanıcıları doğrudan veya dolaylı şekilde etkileyen kullanıcı hesaplarına ilişkin önemli güvenlik ihlallerinin tespitinden itibaren en geç 72 saat içinde bu durumu Kurum’a ve kullanıcılara Türkçe ve açık anlaşılır şekilde bilgilendirmesi gerekiyor.
• Sıkça gündeme gelen hesabın ele geçirilmesi eylemlerine ilişkin ise Karar’da önemli bir düzenleme yer alıyor. Buna göre sosyal ağ sağlayıcı, ele geçirilen veya başkasını taklit eden hesaplara yönelik Türkçe, açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir bir başvuru mekanizması kurmak ve başvuruları makul şekilde sonuçlandırmakla yükümlü. Bu başvuru mekanizması hakkında ise raporlama döneminde Kurum’a bilgi vermesi gerekiyor.
• Karar’da dikkat çeken bir diğer yükümlülük ise can ve mal güvenliğine ilişkin. Kanun’da olduğu gibi sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşmakla yükümlü kılınmış durumda. Ayrıca sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve bunu Kurum’a bildirmekle yükümlü. Diğer yandan kriz planı oluşturulmasına ve Kurum’a bildirilmesine ilişkin hususların Kurum tarafından belirlenerek sağlayıcıya bildirilebileceği de belirtiliyor.

Sonuç olarak Kurum’un sosyal ağ sağlayıcının yükümlülükleri ile bu yükümlülüklerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslara ilişkin yayımladığı Karar’dan, Kanun’da yapılan değişikliklerin ve sosyal medyaların kullanımı ile edinilen tecrübelerin yansımaları görünüyor.

Karar’da yükümlülüklere aykırılık halinde farklı baremlerde idari para cezaları uygulanması öngörülmüş durumda. Mevcut durumda Türkiye’de temsilci bulunduran ve erişim sayısı yüksek sosyal ağ sağlayıcılarının ise yeni yükümlülüklere uyumluluğu sağlama süreci oldukça önemli hale geldi.

Karar’ın Resmi Gazete’de yayınlanan tam metnine buradan ve Kurum tarafından yayınlanan tam metne buradan ulaşabilirsiniz.