Yeşil Dönüşüm Yolunda: Çevre Etiketi Sistemi

Çevre etiketi, hammadde sağlama aşamasından bertaraf aşamasına kadar olan süreçte çevresel etkileri azaltılmış ürünleri veya hizmetleri teşvik etmek ve tüketicilere doğru, yanıltıcı olmayan, bilimsel temelli bilgi sağlamak amacıyla kurulmuş gönüllü bir ödüllendirme sistemini temsil eden işarettir.

Türkiye’de çevre etiketi uygulaması 19.10.2018 tarihli ve 30570 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan Çevre Etiketi Yönetmeliği ile 2018 yılında başlatılmış olup bu uygulama ile öncelikle sürdürülebilir çevre hedefleri kapsamında çevresel etkileri azaltılmış ürün ve hizmetleri teşvik etmek amaçlanmaktadır.

Çevre etiketi kullanımına ilişkin talebi artırmak ve yaygınlaştırmak amacıyla ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında Türkiye, 1994 yılında kurulan Global Ecolabelling Network’e (= Küresel Eko-Etiket Ağı) 2020 yılında üye olmuş ve 2022 yılında ise tam üye haline gelmiş olup çevre etiketi sistemini “TS EN ISO 14024 Tip 1 Çevre Etiketlemesi, Prensipler ve Yöntemler” standartları ve 66/2010/EC sayılı Avrupa Birliği Tüzüğü dikkate alınarak uygulamaya almıştır. Tip 1 ise ürün ve hizmetlerin önceden belirlenmiş ilkelere uygunluğunun belgelendirilmesi amacını taşımakta olan ISO standardıdır.

Çevre Etiketi Hangi Ürünler veya Hizmetler için Kullanabilir?

Gönüllülük esasına dayalı olarak kullanılması öngörülen çevre etiketi, aşağıda belirtilen tüm ürün ve hizmet grupları bakımından kullanılabilecektir:

• Seramik Kaplama Ürünleri: İç/dış kullanım için, herhangi bir ilgili yapısal fonksiyon olmaksızın seramik karolar,
• Tekstil Grubu Ürünleri: Konfeksiyon ürünleri ve aksesuarları, iç mekân tekstil ürünleri, elyaf, iplik, kumaş ve örgü panelleri, lif dışı öğeleri ve temizlik ürünleri,
• Temizlik Kâğıdı Grubu Ürünleri: Kişisel hijyene uygun sıvıları emme ya da kirli yüzeyleri temizleme amacıyla kullanılan tabaka ya da rulo şeklindeki temizlik kağıtları,
• Elde Yıkama Bulaşık Deterjanı: Cam eşyalar, tabaklar ve mutfak eşyaları gibi eşyaların el ile yıkanması için üretilmiş ve pazarlanmış deterjan ürünleri,
• Turistik Konaklama Hizmet Grubu: En az 10 odalı tesislerde sunulan turistik konaklama hizmetlerini ve yardımcı hizmetleri,
• Kişisel Bakım ve Kozmetik Grubu Ürünleri: Katı sabun, sıvı sabun, şampuan, duş jeli, el ve vücut kremi, saç kremi, tıraş sabunu ve tıraş köpüğü ürünleri,
• Cam Grubu Ürünleri: Düzcam, cam ambalaj ve cam ev eşyası ürünlerini,
• Bulaşık Makinesi Deterjanı Grubu Ürünleri: Jel, toz ve çok bileşenli bulaşık makinesi deterjanı ile bulaşık makinesi parlatıcısı ürünleri,
• Çamaşır Deterjanı Grubu Ürünleri: Toz, sıvı ve kapsül çamaşır makinesi deterjanı, ön işlem leke çıkarıcı ve elde yıkama çamaşır deterjanı ürünleri,
• Sert Yüzey Temizleyiciler Grubu Ürünleri: Hem evsel hem de endüstriyel kullanıma yönelik her türlü çok amaçlı sert yüzey temizleyici, mutfak yüzey temizleyici, cam yüzey temizleyici ve sıhhi yüzey temizleyici,
• Doğal Taş Grubu Ürünleri: Doğal taş ocağında üretilen ara mamuller (ham blok, plaka veya kayrak taşı) ve işleme tesisinde üretilen ürünler (plaka, modüler karolar, mozaikler vb.),
• Yatak Grubu Ürünleri: İç mekanlarda uyumak veya dinlenmek için bir yüzey sağlamak üzere mevcut bir destekleyici yatak iskelet yapısı üzerine yerleştirilebilen veya tek başına kullanılabilecek şekilde, malzemelerle doldurulmuş kumaş kılıftan oluşan ürünler.

Çevresel etkisi azaltılmış ürün ve/veya hizmetlerin kullanımının arttırılması adına ilerleyen günlerde uygulamaya yeni ürün ve hizmet gruplarının da dahil edilmesi öngörülmektedir.

Çevre Etiketi’ne Kimler Başvurabilir?

Kriterleri yayımlanan tüm ürün ve hizmet gruplarındaki tüm üretici, imalatçı, ihracatçı, ithalatçı, hizmet sağlayıcı, toptancı ve perakende satıcılar çevre etiketi sistemine başvurabilirler. Uygun görülen başvurular için başvuru tarihinden itibaren 90 gün içerisinde çevre etiketi teknik raporu hazırlanır. Kriterlere uygunluk taşıyan başvurular kapsamında çevre etiketi edinilir.

Çevre Etiketi Ne Kadar Süreyle Kullanılabilir?

Çevre Etiketi, 4 yıl süre için verilmekte olup kriterlere uyumun devam ettiği hallerde sürenin bitiminden 180 gün önce talep edilmesi halinde süre uzatılabilmektedir.

Kriterlere uyumu ve çevresel performansının değerlendirilmesini etkilemeyecek değişiklikler bakımından yeni başvuru yapılması gerekmeksizin kullanıma devam edilebilmektedir. Kriterlerin yenilenmesi durumunda ise çevre etiketi kullanıcısına 6 aylık geçiş süresi verilerek yeni kriterlere uyumluluğun sağlanması amaçlanmaktadır.

Çevre Etiketi Şekli Nasıl Belirlenir?

Çevre etiketinin rengi, logosu, boyutları, ürün grubu, kriter ve tescil bilgilerinin etiketi üzerinde konumlandırılması, Bakanlık tarafından belirlenecek şekilde yapılır.