MASAK Mevzuat Değişikliği Pazaryerleri için Neler Getiriyor?

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’nın (“MASAK”) uzun zamandır beklenen mevzuat değişikliği 25 Aralık 2024 tarihinde gerçekleşti.

İlgili değişiklik (“Değişiklik”) kapsamında MASAK, son dönemdeki FATF rehberlerini ve yerel incelemeleri de dikkate alarak MASAK mevzuatı kapsamındaki aşağıdaki düzenlemelerde çeşitli değişikliklere gitmiştir.

• ▪️ Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik (“Tedbirler Yönetmeliği”)

• ▪️ Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik (“Uyum Yönetmeliği”)

• ▪️ Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Elektronik Tebligat Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (“E-Tebligat Sistemi Yönetmeliği”)

• ▪️ Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5) (“Sıra №5”)

• ▪️ Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No:19) (“Sıra №19”)

• ▪️ Aklama Suçu İncelemesi Hakkında Yönetmelik

Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcıları Etkileyen Hususlar

Değişiklik’in pazaryerlerini yani elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar (“ETAHS”) bakımından doğurduğu sonuçlar aşağıdaki gibidir.

İşbu yazımız Değişikliklerin ödeme ve elektronik para kuruluşlarına ve kripto varlık hizmet sağlayıcılara getirdiği yükümlülüklere değinmemektedir.

ETAHS’lar MASAK Mevzuatı Kapsamında Yükümlü Statüsüne Alınmıştır

Tedbirler Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile ETAHS’lar, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar ile gerçekleştirilen işlemlerle sınırlı olarak MASAK Mevzuatı kapsamında “Yükümlü” statüsüne alınmıştır.

Bu kapsamda ETK mevzuatı kapsamındaki pazaryerleri, satıcı/sağlayıcılar (“ETHS”) ile yaptıkları işlemler bakımından MASAK Yükümlüsü haline gelmiştir.

Pazaryerlerinin alıcı yani son kullanıcı ile yaptığı işlemler bakımından MASAK Mevzuatı kapsamında herhangi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Belirtmek gerekir ki, ilgili Değişiklikten tüm pazaryerleri değil, sadece 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“ETK”) kapsamında orta, büyük ve çok büyük ölçekli pazaryerleri etkilenmektedir. ETK Mevzuatı kapsamında ilgili eşiklerin altında kalan pazaryerleri söz konusu düzenlemelerden etkilenmeyecektir.

!! İlgili Değişiklik maddesinin yürürlük tarihi 25 Şubat 2025’tir. Bu kapsamda Yükümlü statüsüne giren ETAHS’ların MASAK Mevzuatı kapsamındaki yükümlülükleri bu tarihten itibaren geçerli olacaktır.

ETAHS’lara MASAK Yükümlülükleri Bakımından İstisna Getirilmemiştir

MASAK Yükümlüsü statüsüne giren ETAHS’lar için yeni düzenlemeler herhangi bir özel istisna tanınmamıştır.

Bu kapsamda ETAHS’lar 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Önlenmesi Hakkında Kanun’da belirtilen yükümlülüklere tabi olacaktır.

!! ETAHS’ların “Finansal Kuruluş” statüsünde olmadığını, dolayısıyla mevzuat kapsamında bu kuruluşlar için özen olarak öngörülen yükümlülüklere veya imkanlara (Örn. Üçüncü Tarafa Güven) tabi olmayacağını belirtmek gerekir.

ETAHS’lara Basitleştirilmiş Tedbirler ile Kimlik Tespiti Yapma İmkânı Tanınmıştır

Sıra no.5 Tebliği’nin 2.2.12 maddesine yapılan ekleme ile ETAHS’lara basitleştirilmiş tedbirler ile kimlik tespiti yapma imkânı getirilmiştir.

Bu kapsamda, ana kural ETAHS’ların kimlik tespitini yüz yüze yapması olmakla birlikte, aşağıda belirtilen şartların karşılanması halinde ETAHS’ların basitleştirilmiş tedbirler kapsamında ETHS’nin kimlik bilgilerini Tedbirler Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesindeki usul çerçevesinde teyidi ile imza örneğinin alınması zorunlu değildir.

• ▪️ Banka Transferi. Türkiye’de mukim bankayla, sunulan mal veya hizmete ilişkin tahsilat ve ödeme işlemlerinin elektronik ortam üzerinden gerçekleştirileceğine dair sözleşme yapılmış olması,

• ▪️ KPS Sorgusu. Türkiye’de yerleşik gerçek kişi ETHS’nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki bilgilerin alınması, bu bilgilerden adı, soyadı, doğum tarihi, uyruğu, Türk vatandaşları için T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklular için yabancı kimlik numarasının İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü kimlik paylaşım sistemi veri tabanı kullanılarak sorgulanması yoluyla teyit edilmesi,

• ▪️ MERSİS ve Diğer Kurumlar Sorgusu. Türkiye’de yerleşik ticaret siciline kayıtlı tüzel kişi ETHS’nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, tüzel kişiyi temsile yetkili kişinin kimliğe ilişkin bilgilerinin gerçek kişilerdeki usule göre teyit edilmesi, tüzel kişiye ilişkin bilgilerin ise (tüzel kişinin unvanı, ticaret sicil numarası, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu, açık adresi) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Gelir İdaresi Başkanlığı veya bu bilgilere ilişkin merkezi kayıt tutan diğer kurumların veri tabanları üzerinden tescil belgeleri ve kayıtların sorgulanması suretiyle teyit edilmesi,

• ▪️ Yabancı ETHS’ler. Yabancı ülkede yerleşik ETHS’nin elektronik ortamda alınan başvurusunda, Türkiye’de yerleşik ETHS’leriçin aranan bilgilerin alınması, bu bilgilerin ilgili kişiler tarafından sunulan belgeler ve/veya ilgili ülkede Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği muadili kuruluşlar ya da verilerin resmî olarak tutulduğu diğer kuruluşların açık kaynakları üzerinden teyit edilmesi,

• ▪️ Uyumlu Hesap Zorunluluğu. ETHS ile gerçekleştirilecek tüm tahsilat ve ödemelerin, kimlik bilgileri teyit edilerek kabul edilmiş müşterinin kimlik bilgileri ile uyumlu bir banka hesabı veya kredi kartı hesabı vasıtasıyla yapılması

!! ETAHS’ların Sıra no.19 Tebliğ kapsamında uzaktan kimlik tespiti yapması mümkün değildir.

ETAHS’lara Geçiş Süreci Tanımlanmıştır

Sıra №5 Tebliği’nin Geçici Madde 2’si kapsamında ETAHS’ların geçiş süreci düzenlenmiştir.

Bu kapsamda ETAHS’ların 25 Şubat 2025’ten önce edindikleri müşterilerinin kimlik tespitini en geç 25 Nisan 2025 tarihine kadar Sıra no.5 Tebliği’ne uygun hale getirmesi yükümlülüğü getirilmiştir. Bu noktada, -basitleştirilmiş tedbir olmadan- yüz yüze kimlik tespiti yapacak ETAHS’lar için özel bir süre düzenlenmediğini belirtmek gerekir.

ETAHS’lara aynı zamanda 25 Nisan 2025 tarihine herhangi bir işlem talep etmeyen ETHS’lere kimlik tespitinin yapılması amacıyla ulaşılması için gerekli tedbirleri alması yükümlülüğü getirilmiştir.

Bu doğrultuda, ETAHS’lara kimlik tespiti yapılmayan müşteriler bakımından aktif yükümlülük yüklendiği görülmektedir. Dolayısıyla ETAHS’ların ilgili adımları atarak, bunları gelecekteki denetimlerde delillendirebilir olması önemlidir.

ETAHS’lar bu süre içerisinde ETHS tarafından herhangi bir işlem talep edilmemesi ve ETHS’ye de ulaşılamaması halinde, uygun hale getirme işlemini, ETHS’nin ilk işlem talep tarihinde ve işlem gerçekleştirilmeden önce yapması gerekmektedir.

ETAHS’lara, Münhasıran Uyum Görevlisi Atama Yükümlülüğü Getirilmiştir

Uyum Yönetmeliği m. 29’da yapılan Değişiklikle birlikte ETAHS’lara münhasıran uyum görevlisi atama yükümlülüğü getirilmiştir. Söz konusu yükümlülüğün yürürlük tarihi 25 Şubat 2025 olarak belirlenmiştir.

Bu kapsamda, halihazırda faaliyette bulunan ETAHS’ların Uyum Yönetmeliği m.29, 30 ve 31 kapsamında belirlenen çerçeveye uygun ve gerekli şartı haiz uyum görevlisini şekilde 25 Mart 2025 tarihine kadar atamaları gerekecektir.

!! ETAHS’ların Uyum Programı Oluşturacak Yükümlüler (Uyum Yönetmeliği m.4) arasında yer almadığını, dolayısıyla bu konuda aksiyon almalarına gerek olmadığını belirtmek gerekir.

Genel Değerlendirme

Değişiklikler her ne kadar kamuoyunda sadece kimlik tespiti konusu ile ön plana çıksa da, MASAK mevzuatı uyarınca yükümlülülerin tabi oldukları yükümlülüklerin kimlik tespitinden daha fazlası olduğunu not etmek gerekir.

Bu kapsamda yükümlü statüsüne giren ETAHS’ların uçtan uca bu süreçleri tasarlayıp, ilgili geçiş süreci için verilen sürenin sona kadar sistemlerinde gerekli geliştirmeleri yapmaları gerekmektedir.