Reklam Dünyasında Yeşil Aklama (Greenwashing) Uygulamaları Reklam Kurulu Kararları Ne Söylüyor?

Çevresel işaret, sembol ve onaylar tüketicileri aldatıcı şekilde kullanılamaz.

— “İçindeki tohumlar emici bölgenin doğada çözünmesi ile toprakla buluşuyor.” ifadeleri ile eşzamanlı olarak bitkilerin yeşerdiği ve büyüdüğü görüntülere yer verilerek ürün içerisinde bulunan her tohumun bitkiye dönüşeceği algısının yaratılması.

— Üründe, üretim/tedarik süreçlerinin veya ambalajının çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldıran veya azaltan herhangi bir işlem ve/veya yenilik yapılmadığı halde ürünün ambalajında “Sürdürülebilir bir dünya için bu kutuyu atma!” ve “Saksı-vazo-saklama kabı” ifadelerinin ve çiçek görsellerinin kullanılması.

Bir malın veya ambalajının tamamının bozunabileceğine ya da doğaya geri döneceğine ilişkin beyanlar geçerli kanıtların bulunması halinde kullanılabilir.

— Tanıtımı yapılan ürünün “doğada” çözündüğü iddia edilmekte ise de “Emici bölgesi doğada çözünen” iddiasının ispatına ilişkin olarak sunulan ve ürünün emici tabakasında kullanılan bileşenin yalnızca topraktaki biyoçözünürlük oranını gösteren raporun, bu iddiayı desteklemekte yetersiz kalması.

— “Toprakta çözünen” ve “Doğada çözünen” ifadelerine ürün tanıtımında yer verilse de anılan ürünlerin tamamının toprakta ve doğada çözündüğü ve “Havayı koruyan” ve “(…) biopolimer içeriğiyle karbondioksit salınımını da azaltmaya yardımcı oluyor” iddialarının uygun kanıtlarla desteklenmemesi.

— Ürün ambalajında yer alan “Bu ambalajda kullanılan malzeme ve ürün içerisindeki aktif maddeler biyolojik olarak parçalanabilir özelliktedir.” ifadesinin uygun kanıtlarla desteklenmemesi.

Bir ürüne veya ambalajına ya da bir hizmete ilişkin olarak belirtilen sertifika ve onayların ulusal yetkili kurum ve kuruluşlardan, üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite araştırma, test ve değerlendirme kuruluşlarından alınan güncel bilgi ve belgeler ile doğrulanmış olması gerekmektedir.

— “Sıfır karbon misyonu” ifadesinin ispatına yönelik sunulan belgenin geçerli akreditasyonu olmayan bir kuruluş tarafından hazırlanması ve akabinde Kurul kararına rağmen bu beyanın hangi bilimsel test, rapor veya belgelere dayandırıldığına ilişkin bilginin reklam filmine eklenmemesi.

— “Sıfır atık sıfır emisyon hedefiyle doğaya ve insana sözümüz var.” beyanını destekler nitelikte geçerli akreditasyonu olan bir kuruluş tarafından hazırlanan bir raporun sunulmaması.

— “Organik pamuklu” şeklinde tanıtımı yapılan ürünün ilaç ve gübre kullanılmadan üretiminin yapıldığının uygun kanıtlarla ispatlanamaması ve ürünün, organik pamuklu olduğuna dair bir sertifika da bulunmaması.

— “CO2 emisyon tasarrufu”na ilişkin referans olarak sunulan Avrupa Çevre Kuruluşu'na ait verilerin eski tarihli olması ve diğer raporlarda yer alan verilerin ise tanıtımda yer alan iddiaları karşılamaması.

— “Yapılan araştırmalara göre, … 85 kg karbon salınımına neden oluyor, %95’i üretim … safhasında ortaya çıkıyor…” ifadesindeki araştırma sonuçlarının hangi araştırmaya ait olduğu ve hangi kuruluş tarafından yapıldığı bilgilerine reklamda yer verilmemesi.

— “…, standart kâğıt üretim yöntemlerine göre düşük su tüketimi ile üretilir.” ifadelerinde yer alan "standart kağıt üretimi" iddiasına ilişkin belgelerin güncel verilere dayanmaması; ayrıca "düşük su tüketimi" iddiasına ilişkin belgenin de bilimsel geçerliliği olan verilere dayanmaması.

— Kurul’un yukarıda bahsettiğimiz kararında reklamları durdurma cezası verilse de “…, enerjisini kendi üretip dönüştürmektedir.” ve “… standart kâğıt üretim yöntemlerine göre düşük su tüketimi ile üretilir.” ifadelerine ürün ambalajlarında yer verilmeye devam edilmesi.

Çevresel etki konusunda sadece akademik kuruluşlarca kabul görmüş bilimsel çalışmalara dayalı bilimsel bulgular ve teknik gösterimler kullanılabilir.

— “… gezegenimiz için en iyi su filtresi”, “Farklarımızın en büyüğü, … filtrelerimizin %100 sürdürülebilir tek ürün olmasıdır.”, “57.461.064 … ile kaçınılan pet şişe”, “1.873.104 kg … ile önlenen plastik atığı”, “1.172.383.192 L … ile kurtarılan su kaynağı”, “… sizin ve dünyamız için en iyisidir.”, “83 m şişe atağından kaçındık, 1.9 t plastik atığından kaçındık, 14.3 t CO2 salınımından kaçındık.” şeklindeki ifadelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı hakkında talep edilen bilgi ve belgelerin Bakanlığa sunulmaması.

— “Egzoz emisyon değerlerini düşürür. Çevre dostudur.” şeklindeki iddiaları kanıtlar nitelikteki bilgi ve belgelerin Bakanlığa sunulamaması nedeniyle iddianın kanıtlanamaması.

— “Satın alınan ürünlerin tamamı yüzde 100 doğa dostu yenilenebilir karton ambalajlarda teslim ediliyor.” şeklindeki ifadelere ilişkin kanıtlayıcı nitelikte belgeler sunulamaması.

— “Çevre Dostu F2 Enerji, … yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını teşvik eder.”, “Enerji üretiminde yenilenebilir enerji kaynakları kullanarak, karbon ayak izini düşürmeyi hedefliyor…” ifadelerinin akademik kuruluşlarca kabul görmüş bilimsel çalışmalara dayanmaması.

Gelecekte hedeflenen çevresel etkilere ilişkin beyanlar, yalnızca kamuya açık ve doğrulanabilir bir strateji belgesinde yer verilmesi halinde reklamlarda kullanılabilir.

— “Sıfır Karbon Hedefi” şeklindeki gelecekte hedeflenen çevresel etkilere ilişkin firmanın internet sitesinde paylaşılan iddiaların üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite araştırma, test ve değerlendirme kuruluşlarından alınmış kanıtlar ile ispatlanamaması.

Malın veya ambalajın üretim sürecinde kullanılan yenilenebilir enerji oranı açıkça belirtilmelidir.

— “Üretim tedarik zincirimizde 10 GW temiz enerji kullanıma girdi.” ifadesinde, üretim süreçlerinde yenilenebilir enerji kullanımının ne kadar olduğu hususunda belirsizlik bulunması.

Genel nitelikteki kavramlar açıklama yapılmadan ya da o mal veya hizmetin veya üretim süreçlerinin çevreye etkilerine ilişkin olarak tüketiciler nezdinde belirsizliğe neden olacak şekilde kullanılamaz.

— Ürünün sadece film yüzeyinde biyopolimer kullanılmasına rağmen ürünün bu özelliğinin “havayı koruma” veya “karbondioksit salınımını azaltma” şeklinde genel nitelikteki kavramlar ile aktarılmasının yanıltıcı olması.

— “Sürdürülebilir bir dünya” ifadesi gibi genel nitelikteki bir kavramın açıklama yapılmadan kullanılması.

— “...Doğaya Duyarlı” gibi genel nitelikte bir kavramın, firmanın “duyarlı” olduğunu ileri sürdüğü konular hakkında tüketicilerin ürüne ilişkin algısında bir netlik oluşturmaması, üretim ve/veya kullanım sürecinin hangi aşamasında ve hangi kısımlarının doğaya duyarlı olduğu hususuna ilişkin tüketiciye net ve anlaşılır bir mesaj verilmemesi.

Reklamlarda yer verilen çevresel beyanların o mal veya hizmetin hangi bölüm, parça veya sürece ilişkin olduğu açıkça belirtilmelidir.

— “2024'te tüm ambalajlarımızı %100 sürdürülebilir yapmaya sözümüz var.” beyanının hangi marka ürün veya ürün grubuna ilişkin olduğunun belirtilmemesi;“Jeanologia* ve BCI* ile su tüketimi azaltmaya sözümüz var” ifadesindeki BCI ve Jeanologia teknolojisinin hangi marka ürün veya ürün grubu için geçerli olduğu, söz konusu ürünlerin ne kadarlık kısmında bu teknolojilerin kullanıldığı bilgisine yer verilmemesi ve bu konularda tüketicinin bilgi alabileceği bir internet sitesine veya farklı bir mecraya yönlendirme yapılmaması.

— “Karbon ayak izinin azaltılması”, “sıfır atık” “karbon nötr ve karbon nötr hedefleri”, “%100 geri dönüştürülmüş bileşen kullanımı”, “İklim değişikliğiyle mücadele”, “yenilebilir enerji kullanımı", “çevre dostu” ve “enerji tasarrufu”na yönelik ifadelerin yer aldığı tanıtımlarda, firmaya ait hangi ürünler, parçalar ve süreçler için kullanıldığının açıkça belirtilmemesi, ayrıca “… ürünleri. Hepsi doğuştan çevreci.” gibi ifadelerin firmaya ait tüm ürünler için geçerli olduğu algısı yaratılması.

Enerji etiketlemesi zorunlu olan mallara ilişkin reklamlarda ilgili malın enerji verimliliği sınıfının belirtilmesi zorunludur.

— Tanıtımı yapılan ürünün “fırın, ocak ve davlumbaz” üçlü ankastre set şeklinde olduğu görülse de tanıtımda yer verilen “A” enerji sınıfının yalnızca fırını kapsadığının anlaşılması, üçlü set içerisindeki davlumbaz ürününün enerji sınıfının gerçekte “E” olmasına rağmen bu hususa reklamda yer verilmemesi.

Reklamlarda yer verilen karşılaştırma niteliğindeki çevresel beyanlarda yapılan karşılaştırmanın içeriği açıkça belirtilmelidir.

— “Doğaya Daha Duyarlı” şeklindeki beyan ile aynı markaya ait önceki ürünlerle mi yoksa rakiplerinin ürünleriyle mi karşılaştırma yapıldığının açıkça belirtilmemesi ve incelemeye konu ürünün yaşam döngüsünün tümü veya bir bölümü boyunca genel çevresel etkisini karşılaştırmalı olarak ispatlar nitelikte çalışmalar sunulmaması.

— “Daha az güç tüketiyoruz. Daha güçlüyüz.” gibi karşılaştırma niteliğindeki ifadelerin neye ilişkin olduğunun tam olarak anlaşılamıyor olması.