Rekabet Kurumu Uygulamaları Işığında Uzlaşma Süreci

Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’a 2020 yılında açıkça giren ve ilk uygulaması Ağustos 2021’de Philips[1] dosyasında olan uzlaşma (settlement) müessesesi, o günden bu yana pek çok dosyada kullanıldı. Konuya ilişkin olarak merak edilen soruları, Özay Hukuk Bürosu Rekabet Ekibi’nden Gökşin Kekevi, Av. Tuğba Begüm Terzi, Av. Beste Güneş Tımaç, Av. Ezgi Kaplan, Stj. Av. Gökçe Karakaya ve Stj. Av. Sevcan Yüksel yanıtladı. Okuyucularımıza faydalı olmasını dileriz.

Uzlaşmanın sağladığı faydalar nedir?

Uzlaşma Yönetmeliği’ne [2] göre, uzlaşma neticesinde, idari para cezasında %10 ile %25 arasında; genelde de %25 oranında indirim uygulanmaktadır. Ayrıca Rekabet Kurumu (“RK”)’nun takdirine bağlı olarak, ilgili tarafların ileri sürdüğü Ceza Yönetmeliği’ne [3] göre hesaplanan temel idari para cezasının asgari orandan belirlenmesi, hafifletici unsurların varlığı nedeniyle azami oranlardan indirim yapılması, nihai ceza oranının uygulanacağı ciroda yurt dışı satışların hariç tutulması gibi lehe hususlar daha çok dikkate alınabilmektedir. Bunların yanı sıra, ilgili taraflar açısından hukuki belirsizlik yaratan, maliyetli ve yoğun emek gerektirebilecek soruşturma süreci, görece kısa zamanda neticelenmektedir. Bu bağlamda, özellikle devir ya da halka arz sürecinde olan şirketler, cirolarının %10’una kadar idari para cezası riski taşıyan belirsizliğin bir an önce sonlanması için uzlaşma yolunu tercih edebilmektedir.

“Uzlaşmak”, ihlali kabul etmek anlamına gelir mi? İdari para cezası ödemeyecek şekilde uzlaşmak mümkün müdür?

Evet; “uzlaşmak” ihlali kabul etmek anlamına gelmektedir. Ve hayır; idari para cezası ödemeyecek şekilde uzlaşmak mümkün değildir; indirimli de olsa mutlaka idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca idari para cezası ve uzlaşma metninde yer alan hususlar uzlaşma taraflarınca dava konusu yapılamamaktadır.

Neden bazı soruşturma tarafları uzlaşmayı tercih etmemektedir?

Uzlaşmak, ihlali kabul etmek anlamına geldiği ve ilgililere, indirimli de olsa mutlaka idari para cezası uygulandığı için, özellikle soruşturma sürecinde yapacağı savunmalarla idari para cezası uygulanmama olasılığını veya verilecek cezanın itiraz halinde idari yargı tarafından iptali ihtimalini yüksek görenler, uzlaşma alternatifini tercih etmemektedir.

Uzlaşma sürecinde RK tarafından uygulanacak idari para cezası miktarını öğrenmek ve buna göre sürece devam edip etmeme kararını vermek mümkün müdür?

Evet; azami idari para cezası oranı ve miktarı, uzlaşma görüşmelerinin tamamlanmasının ardından verilecek ara karar ile öğrenilebilmekte; uzlaşmaya başvuranlar, buna göre uzlaşma sürecine devam edip etmeme kararını vermektedir.

Uzlaşma sürecine dahil olunduktan sonra vazgeçilmesi aleyhe sonuç doğurur mu?

Uzlaşma tarafları, uzlaşma metninin RK’ya sunulmasına kadar uzlaşma sürecinden çekilebilir. Bu durum, özellikle RK’nın idari para cezası miktarını uzlaşma başvurusu yapanların beklediği tüm indirimleri yaparak belirlemediği durumlarda gerçekleşmektedir. Böyle bir durumda, uzlaşma görüşmeleri kapsamında uzlaşma tarafınca sunulan bilgi ve belgelerin dosyadan çıkarılacağı ve soruşturma sonucunda alınacak nihai kararda dayanak yapılamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Ancak bu hukuki güvenceye rağmen, uygulamada oluşabilecek “ihlal yapmışlar ki başvuruyorlar” algısının önüne geçebilmek için, uzlaşma başvurusu kararı vermeden önce, RK’nın geçmiş kararları ışığında uygulayabileceği azami cezaya yönelik tahmin çalışması yapılmalı ve konu her boyutuyla değerlendirilmelidir.

Uzlaşma başvurusu yapılması ilave delil sunma yükümlülüğü getirir mi?

Hayır; uzlaşma sürecine dahil olmak ilave delil sunma yükümlülüğü getirmemektedir.

Uzlaşmaya varılması, gerekçeli kararın yayınlanmasının engellenmesine imkan verir mi?

Hayır; uzlaşmaya varılması, gerekçeli kararın yayınlanmasını engellemez.

Uzlaşma, ihlalin tekerrürüne esas teşkil edebilir mi?

Evet; sürecin uzlaşma ile neticelenmesinin ardından RK’nın verdiği kararda ihlal tespiti yapıldığı için bu karar, ihlalin gelecekte tekerrürü halinde, Ceza Yönetmeliği’nin ilgili hükümleri çerçevesinde %50 ile %100 oranında daha fazla ceza verilmesine esas teşkil edebilir.

Uzlaşma, tazminat davalarında davacılar tarafından kullanılabilir mi?

Evet; RK ihlal tespiti yaptığı için bu karar, ihlalden zarar gördüğünü iddia eden davacılar tarafından açılan tazminat davalarında kullanılabilir.

Uzlaşma sürecine ne zaman başvurulabilir?

Uzlaşma sürecine, RK soruşturma açtıktan sonra, soruşturma raporunun tebliğine kadar başvurulabilir. Ancak gerek RK’nın uzlaşma başvurusunu kabul etme olasılığını gerekse de uzlaşma sayesinde elde edilecek indirim oranını artırabilmek için, başvuru yapıp yapmamaya dair kararın soruşturma açılmasının hemen ardından, ivedilikle verilmesi tavsiye edilmektedir.

Uzlaşma süreci ne kadar sürede tamamlanmaktadır?

Bu konuda mevzuatta açık bir süre belirlenmemiştir. Uygulamada uzlaşma sürecinin soruşturma açma kararının hemen ardından iki ay gibi kısa bir sürede tamamlandığı örnekler (Beypazarı-Kınık [4], Natura [5]) olduğu gibi, soruşturma raporunun tebliği için azami süre olan 12 ayın sonunda tamamlandığı örnek de (Numil[6]) mevcuttur. Ayrıca RK’nın uzlaşma sürecini veya görüşmelerini başlatmayı, dosyaya ilişkin olarak daha detaylı inceleme yapmaya ihtiyaç duyması, iş yükü vb. sebeplerle aylarca ertelediği örneklerle de bazen karşılaşılabilmektedir.

Uzlaşma ile aktif işbirliği (pişmanlık) başvurusunu aynı anda yapmak mümkün müdür?

Evet; soruşturma konusunun kartel veya kartel benzeri ihlaller olduğu hallerde uzlaşma ve pişmanlık başvurularını birlikte yapmak mümkündür. Nitekim Kınık-Beypazarı dosyasında hem Pişmanlık[7] hem de Uzlaşma Yönetmeliği kapsamındaki indirimler toplanarak birlikte uygulanmıştır. Bu sayede, ilk sırada başvuran Kınık’a pişmanlık başvurusu nedeniyle %35, uzlaşma başvurusu nedeniyle %25 oranında olmak üzere toplam %60 oranında indirim yapılarak 2,3 milyon TL yerine 928 bin TL idari para cezası uygulanmıştır. Benzer şekilde, ikinci sırada başvuran Beypazarı’na verilecek cezada, pişmanlık için %30, uzlaşma için %25 olmak üzere, toplam %55 indirim yapılarak, 21,8 milyon yerine 9,8 milyon TL ceza uygulanmıştır. Bu nedenle, soruşturma konusunun kartel veya kartel benzeri ihlaller olduğu dosyalarda, uzlaşma ile pişmanlık başvurularının aynı anda yapılması tavsiye edilebilir.

Uzlaşma ile taahhüt başvurusunu aynı anda yapmak mümkün müdür?

Evet; soruşturma konusunun yalnızca açık ve ağır ihlallerden, başka bir ifadeyle kartel ve kartel benzeri ihlaller ile alıcıların yeniden satış fiyatının tespiti iddialarından oluşmadığı durumlarda, uzlaşma ve taahhüt başvurularını birlikte yapmak mümkündür. Nitekim örneğin Singer dosyasında, soruşturma konusu iddialardan yetkili satıcıların yeniden satış fiyatının tespitine ilişkin olarak, uzlaşma başvurusu kabul edilmiş ve idari para cezası %25 indirilmiştir[8]. Öte yandan aynı soruşturma kapsamındaki bayilik sözleşmelerindeki rekabet etmeme yükümlülüğüne ilişkin kısım ise, ilgili hükmün sözleşmeden çıkarılacağının taahhüt edilmesi üzerine, bu ihlal iddiasına ilişkin olarak herhangi bir idari para cezası uygulanmaksızın Taahhüt Tebliği[9] kapsamında sonlandırılmıştır[10].

Uzlaşma ile neticelendiği halde henüz kamuoyuna duyurulmayan dosyalar var mı?

Evet; ilgili soruşturmanın başka soruşturma tarafları bakımından devam etmesi ve benzeri sebeplerle henüz duyurulmayan pek çok uzlaşma kararı bulunmaktadır. Bu bağlamda verilebilecek ilginç bir örnek, Commencis kararıdır[11]. İşgücü piyasasına yönelik centilmenlik anlaşmaları iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında RK, Commencis’in uzlaşma başvurusunu kabul ederek, %25 oranında indirimle 875 bin TL idari para cezası uygulamıştır. Söz konusu karar 17.04.2023’te RK internet sayfasında yayımlanmış ancak aynı gün, muhtemelen anılan dosya, soruşturmanın diğer tarafları bakımından tamamlanmadığı için yayımdan kaldırılmıştır.

 RK İnternet Sayfasında Yayımlanan Uzlaşma Kararlarının Listesi