Avrupa Komisyonundan Apple'a Tarihi Ceza

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”), 4 Mart 2024’te Apple’a, uygulama mağazası Apple App Store (“App Store”) aracılığıyla iPhone ve iPad kullanıcılarına (“iOS Kullanıcıları”) müzik dinleme uygulamalarının dağıtımı pazarındaki hâkim durumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle 1,8 milyar Euro para cezası (yaklaşık 61 milyar TL) [1] verdi. [2]

Avrupa Ekonomik Alanındaki iOS Kullanıcıları uygulamalarını App Store aracılığıyla indirebilmektedir. Bu itibarla Apple, iOS Kullanıcıları için geliştirilen uygulamaların münhasır dağıtıcısı durumundadır. Apple, App Store’da yer alacak uygulama geliştiricilerine ilişkin hüküm ve koşulları tek başına belirleyebilmektedir.

Komisyon, Apple’ın yukarıda bahsedilen bu uygulamaları sebebiyle Haziran 2020’de başlattığı soruşturma kapsamında, Apple’ın uygulama geliştiricilere, iOS Kullanıcılarını alternatif ve daha ucuz müzik uygulama abonelikleri hakkında bilgilendirmelerini engelleyen kısıtlamalar uyguladığını tespit etti. Komisyonayrıcabukısıtlamaların,Apple’ın ticari çıkarlarının korunması amacı ile orantılı olmadığını ve müzik dinleme aboneliklerini nereden ve nasıl satın alabilecekleri hakkında yeterli derecede bilgilendirilmeyen iOS kullanıcılarının çıkarlarını olumsuz yönde etkilediğini belirtti.

Komisyon, Apple’ın bu uygulamasının birçok iOS Kullanıcısının müzik dinleme abonelikleri için daha yüksek fiyatlar ödemesine neden olduğunun altını çizerken bazı iOS Kullanıcılarının da Apple’ın bu uygulaması nedeniyle zahmetli bir araştırma sürecine girmeleri sonucunda müzik dinleme hizmetlerine abone olamadıklarını belirtti.

Rekabet hukuku açısından ilgi çekici olarak değerlendirilebilecek bir nokta da Komisyon’un cezayı “haksız ticari koşullara” (unfair trading conditions) dayandırmış olması. Haksız ticari koşullar rekabet hukukunun görece tartışmalı bir konusu denebilir. Ülkemizde Rekabet Kurulu (“Kurul”) da yakın bir tarihte haksız ticari koşulları rekabet hukuku perspektifinden değerlendirmişti. [3] Kurul, değerlendirmesinde, haksız ticari koşulların sadece tüketici üzerinde zarar doğurmasının yeterli olmadığını, aynı zamanda rekabet ortamına da zarar vermesi gerektiğini kabul etmişti. Kurul ayrıca, Biletix’in damla fiyat uygulaması[4] ve hakim durumu arasında bir ilişki kuramadığını ve damla fiyat uygulaması sebebiyle rakiplerin dışlandığının söylenemeyeceğini belirtmişti.[5] Bu anlamda, Komisyon’un ve Kurul’un salt tüketici zararını yeterli kabul etme hususunda bir yaklaşım farkı oluşmuş gibi gözükmekte. [6]

Komisyon para cezasını belirlerken Apple’ın soruşturma sürecinde yanlış ve yanıltıcı bilgi sunduğunu da dikkate aldığını ifade ederek caydırıcılık adına oldukça yüksek bir meblağ belirlemiştir.[7]

Apple’ın neredeyse on yıl süren bu uygulamaları, tüketicilerin aynı hizmet için daha fazla abonelik ücreti ödemesine neden olmuştur. Dolayısıyla somut bir şekilde tüketiciye yansıyan zararın mevcut olduğu dikkat çekmektedir. Dijital Pazarlar Yasası (Digital Markets Act) kapsamında Apple’ın geçit bekçisi (gatekeeper) olarak belirlendiği de dikkate alındığında Komisyon’un Apple’ın uygulamalarını yakından takip edeceği tahmin edilmektedir.

[1] Hesaplama 1 Euro = 34,28 TL üzerinden yapılmıştır.

[2] Komisyon’un duyurusuna şu link aracılığıyla ulaşılabilmektedir: hiips://ec.europa.eu/ commission/presscorner/detail/en/ip_24_1161 (erişim tarihi 11 Mart 2024).

[3] Kurul’un Biletix kararı (21.01.2021, 21-04/53-22),

[4] Damla fiyatlandırma (drip pricing), bir ürün veya hizmetin yalnızca baz fiyatının reklamının yapıldığı ve bu ürün ya da hizmete ait diğer bedellerin ancak tüketici satın alma sürecine başladıktan sonra ortaya konulduğu fiyatlama tekniğidir.

[5] Kurul’un Biletix kararı (21.01.2021, 21-04/53-22), para. 183, 184 ve 186.

[6] Basın duyurusu doğrultusunda tüketici zararı baz alınmış gözükse de gerekçeli karar aydınlatıcı olacaktır.

[7] Komisyon’un Para Cezalarının Belirlenmesi Hakkında Kılavuzu, para. 30. Duyuruda Apple tarafından yanlış ve yanıltıcı bilgi verildiği ifade edilmekle birlikte buna ilişkin ek bir değerlendirme mevcut değildir.