Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

125 sayılı Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (“OHAL CBK”) 22/02/2023 tarih ve 32112 sayılı Resmi Gazetede (“RG”) yayımlanmıştır. İlgili kararname ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik alanına ilişkin bir dizi tedbir getirilmiştir. İşbu bilgi notunda ilgili tedbirlere yer vermekteyiz.

1. Çalışma Alanına İlişkin Tedbirler

a) Kısa Çalışma Uygulamasına İlişkin Tedbirler

OHAL CBK’sinin 2. maddesi ile OHAL süresince depremlerin etkilerinden kaynaklı kriz gerekçesiyle deprem sebebiyle hasar gören işyerlerine sahip işverenlere kısa çalışma başvuruları kapsamında yapılması gereken uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeden ödenek alma hakkı tanınmıştır.

İşverenler, OHAL ilan edilen bölgeden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca (“Bakanlık”) belirlenecek il ve ilçelerde bulunan iş yerleri ve/veya deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı olduğunu belgeleyen işyerleri için Türkiye İş Kurumu’na yaptıkları kısa çalışma başvurularında depremden etkilenme durumuna göre 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun (“İŞSK”) ek 2. maddesinde düzenlenen uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin ödeneği alabileceklerdir. Ancak işverenin hatalı bilgi vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemelerin yasal faiziyle birlikte işverenden tahsil edileceği düzenlenmiştir.

b) İstihdamın Korunmasına İlişkin Tedbirler

OHAL CBK m.3 uyarınca OHAL ilan edilen illerde her türlü iş ve hizmet sözleşmesi OHAL süresince işveren tarafından hiçbir gerekçeyle feshedilemez. Madde hükmünde yer alan aşağıdaki durumlar bu yasak kapsamında değildir:

• 4857 sayılı İş Kanunu’nun (“İK”) 25.maddesinin (II) numaralı bendinde diğer ilgili mevzuat hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler
• Belirli süreli iş ve hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi
• İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi
• İlgili mevzuatına göre yapılan hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri

OHAL CBK m.3/2 bu düzenlemenin yaptırımını da ortaya koymuştur. Buna göre birinci fıkraya aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüklerince, fiilin işlendiği tarihteki İK m. 39 hükmüne göre belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.

c. Nakdi Ücret Desteği Sağlanmasına İlişkin Tedbirler

OHAL CBK m.4 ile OHAL ilan edilen illerde 06/02/2023 tarihi itibariyle iş sözleşmesi bulunan işçilere İşsizlik Sigortası Fonundan nakdi ücret desteği yapılmasına karar verilmiştir.

Buna göre nakdi ücret desteğinden yararlanabilecek kişiler; 

• İŞSK Ek m.2 kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayan, veya
• İŞSK m.51/1-(e) hükmü kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve aynı kanun kapsamında yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği oluşmayan

kişiler olarak belirlenmiştir.

• Bu kişilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamaları kaydıyla ve varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar (OHAL süresini geçmemek üzere) günlük 133,44-TL yardım yapılmasına hükmedilmiştir. İlgili ödemeler, bu hükme aykırı olmamak kaydıyla, İŞSK m.50 hükmünde yer alan esaslara göre gerçekleştirilecektir.
• 1. fıkra kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlar kişiler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun (“SSGSSK”) 60/1(g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacaktır. Bu hükümden yararlanmak için, nakdi destekten yararlan kişilerin SSGSSK hükümlerine göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olmaması gerekmektedir.
• İşverenin gerçeğe aykırı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile işverenden tahsil edilecektir.
• Bakanlık, nakdi ücret desteğinin ödenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek, ilgili maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermekle yetkilendirilmiştir.

d. Sürelere İlişkin Tedbirler

OHAL CBK m.5/1 hükmü uyarınca 06/02/2023 tarihinden itibaren (ilgili tarih de dahil olmak üzere), OHAL ilan edilen illerde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında yer alan yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler OHAL süresince uzatılmıştır. Ayrıca, OHAL CBK m.5/2 gereğince, OHAL süresince, OHAL ilan edilen illerdeki işyerleri bakımından, İK m.38’de yer alan bir aylık süre de OHAL süresince uzatılmıştır.

2. Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Tedbirler

OHAL CBK m. 6/1 uyarınca, OHAL süresince Sosyal Güvenlik Kurumu (“SGK”), SGK bütçesinden finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, usul ve esasları belirlemek için yetkilendirilmiştir. Bu kapsamda yapılacak harcamaların SGK bütçesinden karşılanacağı hüküm altına alınmıştır.

OHAL CBK m.6/2 uyarınca, OHAL ilan edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucularının avans ödemeleri, 06/02/2023 tarihi ve sonrasını kapsadıkları durumunda, OHAL süresince 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 35. maddesinden muaf olacağı hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca OHAL CBK m.6/3 ve 4 uyarınca Sağlık Hizmet Sunucularına, SGK’nin takdirinde olmak üzere sağlanabilecek çeşitli muafiyetler de hüküm altına alınmıştır. Buna göre; OHAL edilen illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmeti sunucuları tarafından SGK’ye sunulması gereken ancak deprem etkilerine bağlı olarak temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödenmesine esas fatura, belge ve ekleri fatura denetiminde aranmayabilir, fazla ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklanan cezai şart borçları OHAL süresince ertelenebilir.

İlgili OHAL CBK’sinin esas haline buradan ulaşabilirsiniz.

Tagged with: Özoğul Yenigün & Partners, İrem Özbay, Mete Rıza Nemlioğlu, Labor & Employment, Sosyal Güvenlik